وقتی کسی دچار سفتی و دردناک بودن نوک پستان می‌شود اولین نگرانی ایجاد شده این است که این وضعیت ممکن است شاهدی بر وجود یک اختلال شدید در سلامت باشد. خبر خوب این است که سفتی نوک پستان به ندرت علامت سرطان یا بیماری جدی دیگری است.
این موضوعی نرمال است که نوک پستان در طول برخی فعالیت‌ها مثل ورزش دچار تحریک شود. این وضعیت معمولاً با رعایت برخی تغییرات در سبک زندگی یا مداواهای ساده برطرف می‌شود.
بعضی از علت های احتمالی سفت شدن پستان عبارتند از: فعالیت جسمانی و ورزش، فعالیت جنسی، شیردهی، آلرژی و حساسیت، بارداری و برفک.
ماساژ، استفاده از چای کیسهای سرد، کمپرس گرم، استفاده از یخ و انواع مرطوب کننده می توانند در کاهش زخم و درد نوک پستان موثر باشند.
علل محتمل سفتی نوک پستان
برخی از اوقات سفت شدن نوک پستان موضوعی طبیعی است. در بسیاری موارد، درد همراه این سفتی قابل مدیریت یا قابل پیشگیری است. دلایل سفت شدن نوک پستان عبارتند از:
1. فعالیت جسمانی و ورزش
ورزش می‌تواند سبب سایش نوک پستان و درد شود.
این موضوع به ویژه در پیوند با زنانی که بدون استفاده از محافظ پستان یا استفاده از پستان‌بند نامناسب ورزش میکنند، مطرح است.
این نوع سایش می‌تواند سبب ایجاد زخم، خشکی، تحریک، و خونریزی شود.
دوندگان دوهای استقامت که تمرینات سنگینی انجام میدهند ممکن است دچار علایم مشابهی شوند.
2. آلرژیها و حساسیت‌ها
نوک پستان از جملۀ حساسترین بخشهای بدن محسوب می‌شود و نسبت به انواع محرک واکنش‌های مختلفی نشان میدهد. حساسیت نسبت به تغییرات آب و هوا و برخی پارچهها شامل پشم می‌تواند سبب بروز درد و خارش در نوک پستان شود.
صابونها، لوسیونها و مواد شوینده می‌توانند باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک و همچنین خارش شوند. آنها در عین حال می‌توانند سبب ایجاد حالت سرخی یا ترک خوردن نوک پستان شوند.
3. فعالیت جنسی
سایش شدید و پرنیرو در طول فعالیت جنسی، شامل تحریک دهانی شدید نوک پستان می‌تواند سبب حساس شدن و زخم برداشتن نوک پستان شود. این وضعیت معمولاً موقتی است و احتمالاً به خودی خود رفع می‌شود.
4. شیردهی از پستان
شیردهی می‌تواند سبب بروز وضعیتی شود که ماستیت نامیده می‌شود و نسبتاً شایع است. علایم ماستیت شامل ترک و شیار برداشتن نوک پستان است که می‌تواند سبب ملتهب و عفونی شدن نوک پستان شود. هر فردی که دچار این وضعیت شده باشد باید برای ارزیابی و درمان به پزشک مراجعه کند.
استفاده از کرم لانولین در فاصلۀ بین شیردهی می‌تواند به پوست در تجدید رطوبت مورد نیاز آن کمک کند. تمیز و خشک نگه داشتن نوک پستان نیز در این مورد مفید است.
۵. برفک
درد نوک پستان ممکن است علامتی از برفک نوک پستان باشد، نوعی کاندیدیازیس که بر اثر مخمر کاندیدا ایجاد می‌شود. این وضعیت در عین حال در زنان شیرده نیز شایع است. دیگر علایم شامل سوزش، حالت نیش زدن، ترک، و زخم است.
برفک امکان انتقال از مادر شیرده به بچه را دارد. در نتیجه هر دو باید تحت درمان قرار گیرند. بچه‌های شیرخوار مبتلا به برفک ممکن است دچار بروز لکههای سفید رنگ درون دهان شوند.
۶. بارداری
زخم برداشتن و حالت افتادگی پستانها و نوک آنها در طول بارداری عمومیت دارد. این موضوع مشخصاً در مورد ۳ ماهۀ اول حاملگی مصداق دارد اگرچه علایم مشابه ممکن است در طول سه ماهۀ سوم نیز بروز کنند. استفاده از پستان بند مناسب می‌تواند ترک خوردن، درد، و خارش نوک پستان را به حداقل برساند.
7. چرخه عادت ماهانه
افتادگی و زخم در پستان گرایش به آن دارند که در هنگام افزایش میزان پروژسترون بروز یابند. سطح پروژسترون در حدود یک هفته پیش از آغاز پریود افزایش پیدا میکند. درد، حساسیت، و دیگر علایم هنگامی که هورمون به سطح نرمال برمی‌گردد، فروکش میکنند.
8. پیش‌یائسگی و یائسگی
وقتی زنی دورۀ پیش‌یائسگی را طی کرده و وارد دورۀ یائسگی می‌شود پستانها و نوک آنها ممکن است بسیار زبر یا مجروح، افتاده یا از لحاظ دیگر حساس شوند. این وضعیت بر اثر چرخشهای هورمونی در زنان ایجاد می‌شود.
9. کنترل بارداری
برخی عوارض جانبی قرصهای کنترل بارداری مشابه علایم بارداری است. این عوارض گرایش به آن دارند که پس از عادت کردن بدن به دارو از بین بروند، که به طور معمول چند ماه طول میکشد. اگر عوارض جانبی مورد اشاره در طول چند ماه برطرف نشود زنان باید به دکتر مراجعه کنند.
10. برخی داروها و گیاهان دارویی
داروهای تجویز شده برای افسردگی و اضطراب با بروز درد و دیگر علایم در پستان و نوک پستان مرتبط شدهاند.
برخی داروهای گیاهی، شامل انواع مورد استفاده برای تقویت شیر پستان، می‌توانند سبب بروز درد، حساسیت و افتادگی نوک پستان شوند.
11. اکتازی مجرا
بر مبنای اعلام "انجمن سرطان آمریکا" اکتازی مجرا گرایشی به بروز در زنان نزدیک به یائسگی از خود نشان میدهد. این وضعیت به سرطان مرتبط نیست و ریسک گسترش سرطان در زنان را افزایش نمی‌دهد.
اکتازی مجرا زمانی بروز میکند که مجرای شیر بزرگ و مسدود می‌شود و سبب بروز تغییراتی در نوک پستان می‌گردد که به افتادگی، سرخی، خارش، درد و ترشحات غلیظ از پستان منجر می‌شود.
اکتازی مجرا ممکن است به ماستیت یا دیگر انواع عفونت پستان منجر گردد. برای مدیرین وضعیت از آنتیبیوتیک استفاده می‌شود. در موارد نادر مجرای مسدود شده نیاز به جراحی دارد.
12. آبسه پستان
آبسه پستان یک تودۀ پر از چرک در پستان بوده و به شیردهی یا ماستیت مرتبط است. آبسه‌ها در عین حال ممکن است بر اثر سوراخ کردن نوک پستان یا دیگر شکافهای ایجاد شده در پوست بروز کنند که این به باکتری‌ها مجال میدهد تا وارد بافت پستان شوند.
آبسه‌های پستان مــــیتوانند سبب درد نوک پستان، سرخی، گرمی، تورم، و تب شوند. پزشک می‌تواند این آبسه‌ها را تخلیه کند. آبسه‌های کوچک را اغلب میتوان با سوزن و سرنگ تخلیه کرد در حالی که آبسه‌های بزرگ‌تر نیاز به سوراخکاری یا برش جراحی دارند.
13. اگزما
اگزما می‌تواند در نوک یکی از پستانها یا در نوک هر دو پستان خارش و درد ایجاد کند. نوک پستان دچار اگزما گرایشی به پوسته دادن، خوشه‌ای شدن و سرخی نشان میدهد و احتمال ایجاد ترشح در آن وجود دارد.
این نوع اگزما را میتوان با استفاده از هیدروکورتیزون موضعی درمان کرد اما پیش از امتحان داروهای غیر نسخهای فرد باید به پزشک مراجعه کند. دیگر اختلالات از جمله سرطان می‌توانند علایم مشابه اگزما ایجاد کنند.
14. پدیده رینو
پدیده رینو در پستان‌های زنان شیرده شایع است. به هر جهت، این پدیده بر اثر شیردهی ایجاد نمیشود، و هر کسی ممکن است دچار علایم آن شود.
در مردم مبتلا به پدیده رینو، شریان‌های تحویل دهندۀ خون به نوک پستان دچار اسپاسم می‌شوند. محدود شدن جریان خون باعث ایجاد بیحسی، سوزش، و درد می‌شود و رنگ پوست به سفید یا آبی گرایش پیدا میکند. رنگ مزبور پس از تجدید برقراری جریان خون به رنگ قرمز درمیآید.
15. بیماری پاژه
زخم و حساسیت پستان در عین حال یک علامت اختلالی نادر به نام بیماری پاژه است، که در 4 درصد کل موارد سرطان پستان مطرح است.
علایم اولیه در این بیماری شامل نوک پستان و قرمزی و خوشه‌ای شدن نوک پستان است. هر یک از علایم فهرست زیر نیز احتمال بروز دارد:
-خارش
-مور مور
-حساسیت
-درد
-سوزش
-تغییر اندازۀ پستان
-ترشحات خونی یا دارای ته رنگ زرد
در هنگامی که دیگر نواحی پستان درگیر بیماری نشده باشند، رایج‌ترین درمان شامل ترکیبی از جراحی و اشعه درمانی است. در هر حال، شیمی درمانی و دیگر انواع درمان نیز ممکن است مورد نیاز باشند، و نوع درمان به میزان گسترش سرطان همراه بستگی دارد.
16. سرطان پستان
درد نوک پستان در موارد نادر پیامی از وجود سرطان پستان است اما این علامت و دیگر علایم نوک پستان می‌توانند نشان دهندۀ وجود بیماری باشند.
بر مبنای اعلام "انجمن سرطان آمریکا" درد، سرخی، لایه برداشتن، زبر شدن، و ترشح از نوک پستان همگی علایم محتمل برای سرطان پستان محسوب می‌شوند.
دردناک یا سفت شدن نوک پستان در مردان
هم مردان و هم زنان دچار درد نوک پستان می‌شوند. مردان عموماً پس از جراحت و اغلب بر اثر صدمات ورزشی دچار این وضعیت می‌شوند. مردان در عین حال ممکن است بر اثر سایش ناشی از ورزش دچار درد و سفتی نوک پستان شوند. در عین حال ریسک ابتلا به ماستیت پستان در مورد مردان نیز مطرح است.
مردان نیز در خطر ابتلا به سرطان پستان قرار دارند؛ انجمن سرطان آمریکا تخمین میزند که در سال ۲۰۱۸، تقریباً ۲۵۵۰ مورد جدید از سرطان پستان در مردان رخ خواهد داد.
مردان مبتلا به سرطان پستان ممکن است علایم زیر را در نوک پستان تجربه کنند:
- سرخی
- لکهدار شدن پوست
- عقب کشیدن یا تو رفتن نوک پستان
این موضوع مهم است که مردان مورد غربالگری قرار گیرند و از سبک زندگی سالمی برخوردار باشند، به ویژه اگر در معرض ریسک بالای ابتلا به سرطان قرار داشته باشند. تاریخچۀ خانواداگی ابتلا به سرطان به عنوان یک عامل مطرح است.
درمان
مداواهای خانگی متعددی برای کاهش زخم و درد نوک پستان مورد استفاده قرار گرفته‌اند که از جملۀ آنها میتوان موارد زیر را نام برد:
- ماساژ
- چای کیسهای سرد
- کمپرس گرم
- یخ
- انواع مرطوب کننده
شواهدی مبنی بر پایداری اثربخشی این مداواها وجود ندارد، اما بسته به علت بروز علایم برخی از آنها ممکن است مفید باشند. در صورت بروز هر گونه تغییری در نوک پستان، فرد باید مورد تشخیص و درمان کامل پزشکی قرار گیرد.
اگر علایم پس از ورزش بروز میکنند، فرد می‌تواند از یک حائل موضعی طراحی شده برای ورزشکاران در ناحیۀ پوست استفاده کند. انجام این کار باعث کاهش میزان سایش نوک پستان می‌شود.
اگر علایم پس از استفاده از یک محصول مراقبت پوست جدید شامل شامپو ایجاد می‌شوند، فرد باید مصرف این محصول را متوقف کرده منتظر تغییر علایم بماند.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگرچه درد و سایر علایم در نوک پستان می‌توانند ناراحت کننده باشند، به ندرت نشانۀ سرطان محسوب می‌شوند.
این علایم ممکن است به خودی خود بهبود پیدا کنند، یا محتمل است که مدیریت آنها کار سادهای باشد. هر گونه سؤال در مورد منبع ایجاد درد پستان باید با پزشک مطرح شود.
زنان و مردانی که قادر به شناسایی منبع علایم نوک پستان نیستند و در ریسک ابتلا به سرطان قرار دارند، مشخصاً در مواقعی که درد و ترشح از نوک پستان مطرح است، باید به پزشک مراجعه کنند.