تقریبا میتوان گفت که تمامی زنان واژه کیست تخمدان به گوششان خورده است و بسیاری از آن‌ها کم و بیش علائم کیست تخمدان در پریودی را از خود نشان داده‌اند. کیست تخمدان کیسه‌ای پر از مایع است که روی تخمدان یا درون آن ایجاد می‌شود و نوع خطرناک آن می‌تواند قاعدگی و عملکرد رحم و تخمدان‌ها را با اختلال مواجه کند. در ادامه بیشتر درباره علائم این مشکل در بدن و دلایل ایجاد آن صحبت خواهیم کرد.
در این مقاله می‌خوانید:
- انواع کیست تخمدان
- کیست تخمدان عملکردی
- انواع کیست عملکردی
- کیست فولیکولار
- کیست جسم زرد
- کیست تخمدان پاتولوژیک
- سایر کیست ها
- کیست درموئید
- سیستادنوما
- اندومتریوما
- عوامل خطر کیست تخمدان
- دلایل ایجاد کیست تخمدان در پریودی
- علائم کیست تخمدان در پریودی
- روش‌های تشخیص کیست تخمدان
- عوارض کیست تخمدان
- پیچ خوردگی تخمدان
- پارگی کیست
- پیشگیری از کیست تخمدان
- درمان کیست تخمدان چگونه است؟
- آیا امکان سرطانی شدن کیست تخمدان وجود دارد؟
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
- کلام آخر
معمولا کیست‌هایی که در طول سیکل ماهانه قاعدگی ایجاد می‌شوند خطری برای سلامت رحم و تخمدان‌ها ندارند و به آن‌ها کیستهای عملکردی می‌گویند. کیستهای عملکردی با کیستهای ناشی از سرطان یا سایر بیماری‌ها یکسان متفاوت هستند و تشکیل این کیست‌ها یک اتفاق کاملا طبیعی است و نشانه‌ای از عملکرد خوب تخمدان‌ها است. در ادامه درباره علائم کیست تخمدان در پریودی و دلایل ایجاد آن‌ها اطلاعات بیشتری در اختیارتان قرار می‌دهیم.
پیشنهاد ویژه نی نی بان: مصرف زردچوبه در بارداری، چه مزیت هایی دارد؟
انواع کیست تخمدان
اکثریت کیستهای تخمدان ایجاد شده در تخمدان زنان غیر سرطانی و خوش خیم هستند و کمتر پیش می‌آید که این کیست‌ها سرطانی باشند. به طور کلی کیستهای تخمدان به دو نوع رایج تقسیم می‌شوند که نوع اول بی‌خطر بوده و ایجاد آن در تخمدان عادی است و نوع دیگر می‌تواند سلامتی فرد را به خطر بیندازد.
کیست تخمدان عملکردی و کیست تخمدان پاتولوژیک، دو نوع رایج کیستهای تخمدان به شمار می‌روند.
کیست تخمدان عملکردی
کیستهای عملکردی شایع‌ترین نوع کیست تخمدان هستند. این کیست‌ها به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی ایجاد می‌شوند و معمولا بی‌ضرر هستند . این کیست‌ها بعد از اتمام چرخه قاعدگی خود به خود از بین می‌روند.
بیشتر بخوانید: بعد از پاره شدن کیست تخمدان چه باید کرد؟
مطالب پیشنهادی: عوارض تخمدان پلی کیستیک، در سن باروری
انواع کیست عملکردی
دو نوع کیست عملکردی وجود دارد:
کیست فولیکولار
در حدود نیمی از چرخه قاعدگی شما، یک تخمک در فولیکول خود می‌ترکد. سپس تخمک به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند. کیست فولیکولی زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول پاره نشود. بنابراین تخمک، آزاد نمی‌شود و به رشد خود ادامه می‌دهد.
کیست فولیکولی زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول پاره نشود. بنابراین تخمک، آزاد نمی‌شود و به رشد خود ادامه می‌دهد.
کیست جسم زرد
پس از اینکه فولیکول، تخمک آزاد می‌کند، کوچک می‌شود و شروع به تولید استروژن و پروژسترون می‌کند. این هورمون‌ها برای لقاح لازم هستند. اکنون فولیکول، «جسم زرد» نامیده می‌شود. گاهی اوقات، دهانه‌ای که تخمک از آنجا آمده، مسدود و مایع در داخل جسم زرد جمع می‌شود، در نتیجه «کیست جسم زرد» به وجود می‌آید.
کیست های عملکردی، معمولا بی‌ضرر هستند. آن‌ها به ندرت باعث درد می‌شوند و اغلب در طی 2 تا 3 سیکل قاعدگی خود به خود از بین می‌روند.
کیست تخمدان پاتولوژیک
کیست تخمدان پاتولوژیک به کیست‌هایی گفته می‌شود که به دلیل رشد غیر طبیعی سلول‌ها ایجاد می‌شوند. این نوع از کیست‌ها کمتر رایج هستند و بیشتر در زنانی که دوران یائسگی خود را می‌گذرانند شایع است. البته این نوع از کیست تخمدان گاهی اوقات می‌تواند به دلیل یک بیماری زمینه‌ای مانند آندومتریوز نیز ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: برای افزایش ذخیره تخمدان، راهکار درمانی وجود دارد؟
سایر کیست ها
انواع دیگری از کیست‌ها وجود دارند که مربوط به چرخه‌های قاعدگی نیستند:
کیست درموئید
این کیست که آن را «تراتوم» نیز می‌نامند، از سلول‌های تولید مثلی تشکیل می‌شود که در تخمدان، تخمک ایجاد می‌کنند. کیست می‌تواند شامل بافت‌هایی مانند مو، پوست یا دندان باشد. این نوع کیست به ندرت سرطانی است.
سیستادنوما
این نوع کیست از سلول‌های سطح تخمدان ایجاد می‌شود. کیست ممکن است با مواد آبکی یا مخاطی پر، یا بسیار بزرگ شود.
اندومتریوما
آندومتریوز وضعیتی است که باعث می‌شود سلول‌های مشابه سلول‌هایی که در داخل رحم قرار دارند، در خارج از رحم رشد کنند. برخی از بافت‌ها می‌توانند به تخمدان بچسبند و کیست تشکیل دهند. این وضعیت، «اندومتریوما» یا «اندومتریوز» نامیده می‌شود.
کیستهای درموئید و سیستادنوما می‌توانند بزرگ شوند و تخمدان را از موقعیت خارج کنند. این اتفاق، احتمال پیچ‌خوردگی دردناک تخمدان را افزایش می‌دهد. پیچ‌خوردگی تخمدان ممکن است باعث کاهش یا توقف جریان خون به تخمدان شود.
عوامل خطر کیست تخمدان
خطر ابتلا به کیست تخمدان در موارد زیر بیشتر است:
- مشکلات هورمونی: معمولا مصرف داروهای باروری مانند کلومیفن یا لتروزول که باعث تخمک‌گذاری می‌شود، می‌تواند باعث به وجود آمدن کیست تخمدان شود.
- بارداری: گاهی اوقات، فولیکولی که هنگام تخمک‌گذاری تشکیل می‌شود در طول بارداری روی تخمدان باقی می‌ماند و گاهی نیز می‌تواند بزرگتر شود.
- اندومتریوز: برخی از بافت‌ها می‌توانند به تخمدان بچسبند و یک کیست تشکیل دهند.
- عفونت شدید لگن: اگر عفونت به تخمدان‌ها سرایت کند، باعث ایجاد کیست می‌شود.
- کیستهای قبلی تخمدان: اگر قبلا کیست تخمدان داشته‌اید، احتمال ابتلا به آن بیشتر می‌شود.
دلایل ایجاد کیست تخمدان در پریودی
هر ماه در طول چرخه قاعدگی، یک فولیکول روی تخمدان رشد می‌کند. فولیکول جایی است که تخمک در حال رشد است . فولیکول هورمون استروژن را می‌سازد. این هورمون با آماده شدن رحم برای بارداری باعث تغییرات طبیعی پوشش داخلی رحم می‌شود. هنگامی که تخمک بالغ می‌شود از فولیکول آزاد خواهد شد و به این حالت تخمک گذاری می‌گویند.
اگر فولیکول نتواند باز شود و تخمک آزاد شود ، مایع در فولیکول می‌ماند و کیست تشکیل خواهد شد. به این کیست، کیست عملکردی گفته می‌شود.
اگر چرخه تخمک گذاری به درستی انجام نشود و فولیکول که محل رشد تخمک است نتواند تخمک را آزاد کند، مایع در فولیکول می‌ماند و کیست تشکیل خواهد شد.
نوع دیگری از کیست، پس از آزاد شدن تخمک از فولیکول ایجاد می‌شود. به این کیست جسم زرد می‌گویند. این نوع کیست ممکن است حاوی مقدار کمی خون باشد و باعث ترشح هورمون‌های پروژسترون و استروژن داخل بدن شود.
ایجاد کیست تخمدان در پریودی در سنین باروری بین بلوغ و یائسگی شایع‌تر است و بعد از یائسگی کمتر ایجاد می‌شود. همچنین مصرف داروهای باروری اغلب باعث ایجاد فولیکول‌های متعدد و در نهایت کیست در تخمدان‌ها می‌شود. این کیست‌ها اغلب پس از پریود شدن زنان یا پس از بارداری خود به خود از بین می‌روند.
پیشنهاد ویژه نی نی بان: درصد لذت زن و مرد، مقایسه میل به رابطه زناشویی
علائم کیست تخمدان در پریودی
در بیشتر موارد کیستهای تخمدان بدون علامت هستند اما اگر کیست تخمدان بزرگ شود و خونریزی کند در خون رسانی به تخمدان اختلال ایجاد خواهد کرد. همچنین ممکن است باعث پیچ خوردگی تخمدان شود که در این شرایط باعث ایجاد علائم زیر خواهد شد.
- نفخ یا تورم در شکم
- درد در هنگام اجابت مزاج
- درد در لگن کمی قبل یا بعد از شروع دوره قاعدگی
- درد شدید لگن هنگام مقاربت
- درد مداوم و مبهم لگن قبل پ بعد از قاعدگی
- درد ناگهانی و شدید لگن، اغلب همراه با حالت تهوع و استفراغ پیش از قاعدگی
کیستهای عملکردی در دوره‌های قاعدگی اختلال و تغییر ایجاد نمی‌کنند. این اختلالات بیشتر مربوط به کیستهای جسم زرد و پاتولوژیک است.
لازم به ذکر است که کیستهای عملکردی در دوره‌های قاعدگی اختلال و تغییر ایجاد نمی‌کنند. این اختلالات بیشتر مربوط به کیستهای جسم زرد و پاتولوژیک خواهد بود و در صورت مشاهده چنین علائمی حتما باید به پزشک مراجعه شود و برای درمان این مشکل اقدامات شود.
مطالب پیشنهادی: خطرات سندرم تخمدان پلی کیستیک، چیست؟
روش‌های تشخیص کیست تخمدان
در صورتی که با با هریک از علائم ذکر شده روبرو شوید و به پزشک مراجعه کنید، پزشک برای تشخیص دقیق نوع کیست تخمدان یا بررسی این که آیا واقعا این علائم به دلیل وجود کیست است یا خیر، آزمایش‌هایی را انجام خواهد داد. از جمله این آزمایش‌های میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سونوگرافی
- سی تی اسکن لگن
- سونوگرافی داپلر
- ام آر آی
- آزمایش خون و بررسی سطح هورمون‌ها
- تست بارداری
بیشتر بخوانید: بیماری های تخمدان در زنان، پی سی او چیست؟
عوارض کیست تخمدان
کیست تخمدان، اغلب عوارضی ایجاد نمی‌کند، اما عوارض احتمالی عبارتند از:
پیچ خوردگی تخمدان
کیست‌هایی که بزرگ می‌شوند، می‌توانند باعث حرکت تخمدان شوند. این اتفاق احتمال پیچ‌خوردگی دردناک تخمدان را افزایش می‌دهد. در چنین شرایطی ممکن است درد ناگهانی و شدید لگن و حالت تهوع و استفراغ داشته باشید. پیچ‌خوردگی تخمدان همچنین می‌تواند جریان خون به تخمدان را کاهش دهد، یا متوقف کند.
پارگی کیست
کیستی که باز (پاره) می‌شود می‌تواند باعث درد شدید و خونریزی در داخل لگن شود. هر چه کیست بزرگتر باشد، خطر پارگی بیشتر است. فعالیت شدیدی که بر لگن تاثیر می‌گذارد مانند رابطه جنسی واژینال، خطر پارگی کیست را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از کیست تخمدان
هیچ راهی برای پیشگیری از اکثر کیستهای تخمدان وجود ندارد، اما معاینات منظم لگن کمک می‌کند تا مطمئن شوید که هر نوع تغییر در تخمدان‌های شما در اسرع وقت تشخیص داده شود. مراقب تغییرات در چرخه ماهانه خود باشید. علائم غیرعادی قاعدگی به‌ویژه علائمی را که بیش از چند دوره ادامه دارند، یادداشت کنید.
درمان کیست تخمدان چگونه است؟
کیستهای تخمدان عملکردی در اکثر موارد نیاز به درمان ندارند و معمولا در عرض ۸ تا ۱۲ هفته کاملا از بین می‌روند. اما اگر این کیست‌ها مکررا ایجاد شوند و مشکلاتی را برای فرد ایجاد کنند، پزشک برای این افراد قرص‌های ضد بارداری تجویز خواهد کرد. این قرص‌ها امکان ایجاد کیستهای جدید را کمتر می‌کنند و اندازه کیستهای موجود را کاهش می‌دهند.
کیستهای تخمدان عملکردی در اکثر موارد نیاز به درمان ندارند و معمولا در عرض ۸ تا ۱۲ هفته کاملا از بین می‌روند.
در برخی موارد ممکن است پزشک جراحی لاپاراسکوپی لگن را برای درمان کیستهای تخمدان پیشنهاد دهد. چنین درمانی معمولا برای کیست‌هایی که شرایط زیر را دارند انجام می‌شود.
- کیستهای تخمدانی که علائم ایجاد می‌کنند و از بین نمی‌روند
- کیست‌هایی که اندازه آن‌ها در حال افزایش است
- کیستهای ساده تخمدان که اندازه آن‌ها بزرگتر از ۱۰سانتی‌متر است
- کیست‌هایی که در دوران یائسگی ایجاد شده‌اند
آیا امکان سرطانی شدن کیست تخمدان وجود دارد؟
کیست تخمدان در زنانی که هنوز پریود می‌شوند، در اکثر موارد از بین می‌رود و نگران کننده نیست. اما کیست‌هایی که در دوران یائسگی زنان ایجاد می‌شوند پیچیده‌تر و ماندگارتر هستند و امکان سرطانی شدن آن وجود خواهد داشت.
مطالب پیشنهادی: سفر طولانی زن انگلیسی برای آگاه‌سازی درباره سرطان تخمدان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت داشتن موارد زیر فورا، به دنبال دریافت کمک پزشکی باشید:
- درد ناگهانی و شدید شکم، یا لگن
- درد همراه با تب، یا استفراغ
- علائم شوک که شامل پوست سرد، تنفس سریع و پی در پی، سبکی سر یا ضعف است
کلام آخر
در این مقاله سعی داشتیم تا علاوه بر اشاره به علائم کیست تخمدان در پریودی ، اطلاعاتی درباره علل ایجاد آن، روش‌های تشخیص و درمان آن نیز در اختیارتان قرار دهیم. همان‌طور که اشاره کردیم کیستهای تخمدانی که در دوران قاعدگی ایجاد می‌شوند، معمولا از بین می‌روند و مشکلی برای سلامتی ما ایجاد نخواهند کرد. اما اگر برخی از علائم دائمی شدند یا در روند قاعدگیتان تغییرات غیر معمولی ایجاد شد، در اسرع وقت به یک متخصص زنان مراجعه کنید تا وضعیت کیستهای تخمدان بررسی شود و در صورت لزوم برای کاهش علائم، نسبت به درمان اقدام کنید.
برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.