افزایش اعتماد به نفس کودکان زمانی رخ می دهد که والدین به کودک اجازه دهند احساسات خود را بیان کند و آن ها را سرکوب نکنند. همانطور که بچه ها رشد می کنند، عزت نفس آن ها نیز رشد می کند و والدین مسئول این رشد هستند. کودک با امتحان هر راه، کار، روش و مرحله ای اعتماد به نفس خود را افزایش می دهد.
هیچ پدر و مادری از داشتن فرزندی خجالتی و با اعتماد به نفس پایین خوشحال نیست و پدر و مادرها برای داشتن کودکی با ویژگی های ذکر شده هزینه های زیادی را متقبل می شوند.
به عنوان مشاور کودک و فرزندپروری باید بگویم هیچ کودکی با ویژگی هایی مانند خجالتی بودن و یا کمبود اعتماد به نفس متولد نمی شود.
باتوجه به این مساله با ادامه ی مطلب همراه باشید تا کلیدهای اساسی افزایش اعتماد به نفس کودکان را بیاموزید.
چگونه کودک مان را بدبخت کنیم؟
بدبخت کردن کودک در تمامی طول زندگی اش از فرمول بسیار ساده ای پیروی می کند. بر اساس این فرمول باید گفت ” احساس ارزشمندی را از فرزندت بگیر تا بدبخت شود”.
بر اساس پژوهش ها مهم ترین عامل موفقیت فردی، عزت نفس است کودکی که از احساس ارزشمندی برخوردار باشد در موقعیت های مختلف به خوبی عمل می کند و به موفقیت می رسد.
اعتماد به نفس نیز از ارتباط تنگاتنگی با عزت نفس برخوردار است. با این تفاوت که اگر عزت نفس را برچسب کلی قیمت فرد به خود در نظر بگیریم، اعتماد به نفس احساس توانمندی در انجام امور جزیی تر است.
به عنوان مثال ممکن است فرزندتان از اعتماد به نفس کافی برای صحبت در جمع برخوردار نباشد اما در ورزش های رزمی اعتماد به نفس بالایی داشته باشد.
نشانه های عدم اعتماد به نفس در کودکان
- گفتن چیزهای منفی و انتقاد از خود.
- بیش تر در مورد نکات منفی خود صحبت می کند.
- پیشرفت های خود را شانسی یا به دلیل تلاش دیگران می داند.
- وقتی همه چیز خراب می شود خود را سرزنش می کند.
- فکر می کند دیگران بهتر از او هستند.
- مدام عذرخواهی کردن
- کناره گیری از اجتماع و گروه ها دوستی
- به دنبال تایید از دیگران بودن و در صورتی که تایید را دریافت نکند به کار خود شک می کند.
- اجتناب از تماس چشمی و حضور در جمع.
- فکر می کند لیاقت خوش گذرانی را ندارد.
تکنیک های طلایی رشد اعتماد به نفس
۱. نقاط ضعف را بشناسید
همانطور که گفته شد، اعتماد به نفس نسبت به عزت نفس، جزیی تر است. برای افزایش اعتماد به نفس کودکان، در ابتدا لازم است از خود سوال کنید، اعتماد به نفس فرزندم در کدام بخش ضعیف است؟ و دلسل ان چیست؟ آیا مورد سرزنش، تمسخر، تحقیر، تحسین بی جا قرار گرفته؟ آیا بیش از حد از او حمایت کرده ام و به توانمندی خود در انجام کار باور ندارد؟
با شناختن حیطه مشکل و ریشه یابی آن می توانید به خوبی مساله را برطرف کنید.
۲. تحسین مداوم ممنوع
اگر شما نیز از جمله والدینی هستید که وقتی موفقیت کودک در امتحانات مدرسه، مسابقات و .. را می بینید جمله ای شبیه ” آفرین به تو افتخار می کنم، تو بهترینی” را نثارش می کنید، بهتر است بدانید که در حال انجام یک اشتباه تربیتی اساسی هستید.
پس از شنیدن این جمله کودک احساس می کند “فقط در صورت باعث افتخار هستم که موفق شوم” و آن باور سرآغاز اضطراب، کمال گرایی منفی و مشکلات روانی در او خواهدشد.
چنین کودکی نمی تواند در شرایط شکست، احساس ارزش کند و ارزشمندی خود را مشروط به موفقیت می داند.
این در حالی است که زندگی عرصه ی شکست، آزمون و خطا و حرکت در سنگلاخ هایی است که تضمینی در موفق شدن برای عبور از آن ها وجود ندارد.
۳. بهتر است به جای دیدگاه نتیجه گرا، به فرایند تلاش فرزندتان دقت کنید.
مثلا در حین مطالعه برای یک امتحان به او بگویید ” می بینم که برای موفق شدن سخت در تلاشی” و در صورتی که به موفقیت کامل نرسید به او بگویید ” تلاشت در طول دوره ی امتحانات عالی بود. مهم اینه که تلاشت رو کردی و بقیه ش خیلی اهمیتی نداره”.
واقعیت آن است که بااین شیوه فرزندی “تلاش گر” تربیت خواهید کرد در حالیکه شیوه ی نتیجه گرا، فرزندی مضطرب، اهمال کار، رقابت جو و تایید طلب پرورش می دهد.
۴. سرزنش، تحقیر و تمسخر ممنوع
اگر به دنبال پرورش فرزندی منحصر به فرد و یگانه و افزایش اعتماد به نفس کودکان هستید، از سرزنش، تحقیر و یا مقایسه ی کودک با دیگران چه بهره ای خواهید برد؟
کودکان دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند که در سایه ی تشویق، توجه و پذیرش بی قید و شرط، رشد می کنند.
اگر جملاتی مانند ” دوستت بازم بهتر شد، هچ وقت توی بازی ها برنده نمی شی، تو به درد این کار نمی خوری، حیف! چقد برات هزینه کردم و..” هستید، مطمئن باشید به راحتی می توانید اعتماد به نفس کودک تان را بخشکانید.
۵. نظرخواهی از کودک
فرقی نمی کند شما در حال بیرون رفتن برای یک خرید هستید، یا قصد دارید چیدمان وسایل منزل را عوض کنید و یا جلسه ای برای رعایت نظم در خانه دارید.
در تمامی موارد فوق، می توانید نظر فرزندتان را جویا شوید.
می توانید گاهی اوقات طبق سلیقه ی کودک تان لباس بخرید، وسایل را بچینید و یا در مورد راه حل بهتر شدن نظم خانه از او نظرسنجی کنید.
با این شیوه او احساس مهم بودن و ارزشمندی کرده و می تواند به خودش اعتماد کند.
به همین طریق از مسئولیت دهی به کودک متناسب با سنش نیز به منظور افزایش اعتماد به نفس کودکان استفاده کنید.
۶. عذرخواهی کنید
در صورت اشتباه، عذر خواهی کنید تا افزایش اعتماد به نفس کودکان را شاهد باشید. از این طریق فرزندتان می فهمد که اشتباه کردن امری طبیعی است و در صورت اشتباه از شما نیز عذر خواهی می کند.
البته یادتان باشد که مجبور کردن کودک به عذر خواهی در حضور جمع امری بی فایده و کاملا مخرب است
۷.برای آنها فرصت ایجاد کنید
فرزندان خود را برای شکست آماده نکنید. به یاد داشته باشید، مانند هر چیز دیگری در زندگی، گاهی اوقات شروع با قدم های کودک آسان تر است.
به دنبال فرصت های مناسب سن برای آن ها باشید تا مهارت های جدید را امتحان کنند. اگر بچه های ۶ ساله شما می خواهند آشپزی بیاموزند، دستور پخت خورشت پیچیده ای فراهم نکنید. در عوض، یک دستور غذای ساده یک قابلمه ای را پیدا کنید که می توانند در اجاق مایکروویو درست کنند. فرزندان شما این فرصت را خواهند داشت که تمام مهارت های اولیه مورد نیاز برای آشپزی را بیاموزند.
هنگامی که آنها بر مایکروویو تسلط پیدا کردند، برای دستورهای غذایی سخت تر، وضعیت بسیار بهتری خواهند داشت.
۸. مراقب قلدری یا سوء استفاده باشید
وقتی اعتماد به نفس کودک به طور ناگهانی فرو می رود، ممکن است به دلیل قلدری یا سایر نشانه های سوء استفاده باشد. اگر متوجه تغییری در فرزندان خود شدید، توجه ویژه ای داشته باشید. از آن ها بیشتر در مورد آنچه ممکن است در مدرسه یا با دوستان اتفاق بیفتد بپرسید و اگر واقعاً مورد قلدری یا بدرفتاری است، اقدامات فعالی برای رسیدگی به این موضوع انجام دهید.
۹. از اشتباهات درس بگیرید.
به یاد داشته باشید که شما نباید به آن ها بیاموزید که کامل باشند، بلکه باید به آن ها یاد دهید که به خودشان اعتماد داشته باشند. پس اشتباهات را بپذیرید. توضیح دهید که گاهی اوقات، اشتباهات راهی عالی برای یادگیری هستند و احتمالاً به موفقیت بیشتری منجر می شوند.
به یاد داشته باشید که اگر روی پاداش دادن به فرزندانتان برای تلاش و تکمیل تمرکز کنید و نه فقط به خاطر موفقیت، کودکتان یاد می گیرد که حتی اشتباهات نیز شایسته تحسین هستند.
۱۰. آن ها را تشویق و تحسین کنید
یادگیری و امتحان چیزهای جدید را برای آن ها تجربه مثبتی کنید تا شاهد افزایش اعتماد به نفس کودکان باشید. آن ها را تحسین کنید تا تلاش خو را بیش تر کنند.
یکی از راه های موثر برای انجام این کار این است که از دستاوردهای آن ها را قدردانی کنید. هنگامی که آن ها کاری را انجام دادند صادقانه آن ها را تشویق کنید ولی در این کار زیاده روی نکنید، زیاده روی باعث می شود کودک شما به تشویق عادت کند.
- ۱۱ تکنیک قطعی افزایش اعتماد به نفس کودکان
- آموزش همدلی به کودکان با کمک روانشناس
- ۱۵ فواید آموزش جنسی به کودک و نوجوان
- ۳۱ علائم افسردگی در نوجوان
- اختلالات خوردن در نوجوانان
بازی برای افزایش اعتماد به نفس کودکان
بازی با افزایش اعتماد به نفس کودکان باعث افزایش مهارت کلامی نیز می شوند.
با استفاده از این بازی ها، کودک مهارت کلامی بیشتری خواهد داشت و به واسطه ی آن در جمع های دوستانه، کلاسی، خانوادگی و.. به خوبی می درخشد.
- با سه کلمه ی بی ربط، جمله بساز.
- قصه خوانی در جمع
- اجرای نمایش به ویژه در جمع
- پنج ویژگی مثبت کودک تان را به او بگویید. سپس دست او را بگیرید و هر یک از صفات را با ماژیک روی یکی از انگشتانش بنویسید. کودک از این کار لذت زیادی خواهد برد و ضمن احساس دیده شدن، باورش نسبت به توانمندی شخصی اش افزایش می یابد.
- بازی بیا امتحان کنیم: برای این بازی، نقطه ی ضعف اعتماد به نفس در فرزندتان را شناسایی کنید. مثلا ممکن است فرزندتان از صحبت کردن در مقابل جمع ناتوان باشد و یا خجالت بکشد.
- سپس برای او داستانی تعریف کنید که شخصیت قصه، مشکل فرزند تان را دارد و با آن مقابله می کند.
- در موقعیتی مانند مهمانی یا جمع همسالان با ایجاد هیجان مثبت از کودک بخواهید تا مانند شخصیت قصه شجاع باشد و شعر یا لطیفه ای را با صدای بلند تعریف کند.
- در این هنگام لازم است تا حتی کوچک ترین موفقیت او را تشویق کنید و خواهید دید که به مرور زمان او خواهد توانست بر ضعف موجود غلبه کند.
نویسنده : کودک و نوجوان
