دلبستگی در کودکان به‌خصوص نوزادان کمک می‌کند تا احساسات منفی خود را در مواقع استرس و ناراحتی تنظیم کرده و با کمک آن محیط را کاوش کنند، حتی اگر حاوی محرک‌های ترسناک باشد. دلبستگی، یک نقطه عطف رشد در زندگی کودک و یک موضوع مهم باقی می‌ماند. در بزرگسالی، بازنمایی‌های دلبستگی دیده می‌شود و ممکن است مشکلاتی را به همراه داشته باشد.
در مقالات فبلی در مورد سبک دلبستگی ناایمن و واکنشی به‌عنوان مشکلات دلبستگی توضیحاتی دادیم. در این مقاله در مورد علائم و نشانه‌های این مسئله بحث خواهیم کرد.
علائم و نشانه های اولیه
مشکلات دلبستگی بر روی یک پیوستار از مشکلات خفیف که به‌آسانی قابل‌تشخیص و واضح است تا شدیدترین شکل به نام اختلال دلبستگی واکنش (RAD) قرار می‌گیرند. اگرچه، هرگز برای درمان و اصلاح مشکلات دلبستگی در کودکان مانند اختلال سبک دلبستگی خیلی دیر نیست، ابتدا شما علائم دلبستگی ناایمن را کشف می‌کنید و بعداً مراحلی را برای اصلاح آنها در نظر می‌گیرید.
با تشخیص اولیه شما می‌توانید از بروز مشکل جدی‌تری اجتناب کنید. با توجه‌کردن به آنها در دوران طفولیت مشکلات دلبستگی اغلب با کمک‌ها و حمایت‌های مناسب به‌آسانی حل می‌شوند. این نشانه‌ها عبارت هستند از:
- اجنتاب از تماس چشمی
- لبخند نزدن
- نزدیک نشدن برای جلوگیری از صمیمیت و در آغوش گرفته شدن
- نپذیرفتن تلاش های موجود در راستای آرام کردن، دلجویی کردن و برقراری ارتباط
- بی توجهی و نگاه نکردن به مراقب، زمانی که او را تنها می گذارند.
- گریه های تسلی ناپذیر
- بی صدا بودن و ایجاد نکردن صدا یا زمزمه‌ها
- دنبال نکردن شما به صورت چشمی
- عدم علاقه مندی به انجام بازی‌های تعاملی یا بازی با اسباب بازی‌ها
- مدت زمان طولانی بی قرار است و بدن خود را تکان می‌دهد.
لازم به ذکر است که علائم اولیه دلبستگی ناایمن مشابه با علائم اولیه مباحث دیگری مانند اختلالات بیش‌فعالی و اوتیسم است. در صورتی که هر یک از این علائم هشداردهنده را مشخص کردید با پزشک خود برای تشخیص حرفه‌ای مشکل یک قرار ملاقاتی تعیین کنید.
بیشتر بخوانید: چگونگی ایجاد پیوند دلبستگی ایمن
چالش های ایجاد پیوند دلبستگی ایمن با کودک
علائم اختلال سبک دلبستگی واکنشی
- ناسازگاری با لمس‌شدن و محبت فیزیکی. کودکان دارای اختلال دلبستگی در کودکان واکنشی اغلب هنگام لمس‌شدن به خود می‌پیچند، می‌خندند یا حتی (اوخ) می‌گویند و اعتراض می‌کنند. لمس‌کردن و محبت به‌جای اینکه تولید احساساتی مثبت کند به‌عنوان تهدید درک می‌شود.
- مسئله کنترل. اکثر کودکان دارای اختلال دلبستگی واکنشی با تحت کنترل باقی‌ماندن مشکل دارند و از نشان‌دادن احساس درماندگی اجتناب می‌کنند و آنها اغلب نافرمان، لجباز و اهل جدل هستند.
- مشکلات خشم. خشم ممکن است مستقیماً با راه‌انداختن قشقرق، برون‌ریزی، یا رفتار گمراه‌کننده و رفتار پرخاشگرانه منفعل ابراز شود. کودکان دارای اختلال دلبستگی واکنشی ممکن است خشم خود را در اعمال مقبول از نظر اجتماعی مانند محکم دست‌دادن به دیگران یا خیلی محکم در آغوش گرفتن کسی پنهان کنند.
- ناتوانی در ابراز محبت به مراقب اصلی. برای مثال کودکان دارای اختلال دلبستگی واکنشی ممکن است به طور ناجوری خونگرم با غریبه‌ها رفتار کنند درحالی‌که به والدین خود محبت کمی یا هیچ‌گونه محبتی نشان ندهند.
- وجدان رشدنیافته. کودکان دارای اختلال دلبستگی واکنشی ممکن است؛ مانند افراد بی‌وجدان رفتار کنند و نتوانند احساس گناه، تأسف یا پشیمانی را پس از بدرفتاری نشان دهند.
علائم وابستگی سالم در سنین مختلف
- در حدود یک تا دوماهگی، کودک وقتی شما لبخند می‌زنید لبخند بزند و به صداهای بلندی که می‌سازید پاسخ دهد.
- در حدود چهارماهگی، کودک شما احتمالاً به‌نوبت با شما سروصدا می‌کند.
- در پنج‌ماهگی، همه‌جا با شما می‌آید.
- در حدود هشت‌ماهگی، وقتی به چیزها نگاه می‌کنید، نگاه شما را دنبال می‌کنند. این به‌عنوان توجه مشترک شناخته می‌شود.
- در حدود شش تا ۱۲ ماهگی، کودک باید به طور فعال به دنبال آرامش از شما باشد و تمایل به بازی نشان دهد. وقتی آنها از شما جدا می‌شوند، ناراحت به نظر می‌رسند. همچنین در اطراف غریبه‌ها کمی اضطراب نشان می‌دهند، زیرا می‌توانند چهره‌های آشنا و ناآشنا را تشخیص دهند.
- در حدود ۱۲ ماهگی، کودک با شما بازی‌هایی مانند دالی موش از حرکات برای برقراری ارتباط غیرکلامی “سلام”، “خداحافظ” یا “به آنجا نگاه می‌کند” استفاده می‌کند.
- در حدود ۱۵ ماهگی آنها نشانه‌هایی از همدلی نشان خواهند داد. شاید با دیدن خواهر یا برادری که گریه می‌کند غمگین به نظر می‌رسند، ناراحت شود.
- بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی، کودک با اسباب‌بازی‌ها وانمود می‌کند، مانند تقلید مکالمه با تلفن اسباب‌بازی یا غذادادن به عروسک.
درمان دلبستگی ناایمن در بزرگسالی
همان‌طور که کودکان دارای اختلال دلبستگی واکنشی رشد می‌کنند و بزرگ‌تر می‌شوند، آنها اغلب الگوهایی از علائم بازداری شده یا بی‌قیدوبندی را رشد می‌دهند.
- علائم بازداری شده در اختلال دلبستگی واکنشی. کودک یا بزرگسال بی‌نهایت منزوی و به لحاظ هیجانی منفصل است و در برابر راحتی و آسایش مقاومت می‌کند. این دسته از کودکان از آنچه در محیط اطرافشان می‌گذرد آگاهی دارند و حتی حساس هستند؛ اما واکنش یا عکس‌العملی نشان نمی‌دهد و ممکن است دیگران را هل دهند، نادیده بگیرند یا حتی وقتی دیگران قصد نزدیک‌شدن به این کودکان را داشته باشند به آنها حمله‌ور شوند.
- علائم بی‌قیدوبندی در اختلال دلبستگی واکنشی. این کودک ظاهراً بین مراقب، والدین یا غریبه‌ها تفاوتی قائل نیست. به دنبال آسایش و دریافت توجه از تقریباً هر شخص است، بدون متمایزکردن. او به‌شدت وابسته است و از نظر عقلی نسبت به سن خود کمتر عمل می‌کند و ممکن است به‌صورت دائمی و مادام‌العمر مضطرب به نظر برسد.
پیشنهاد مشاور: دلبستگی ناایمن در کودکان
علل مشکلات دلبستگی
حدود ۳۵ درصد از نوزادان نوعی وابستگی ناایمن دارند و دلبستگی در کودکان زمانی رخ می دهد که مراقبان کمی از آن ها دور شوند یا در دسترس نباشند، این شرایط شامل موارد زیر است:
- نوزاد گریه می‌کند و هیچ کس پاسخ نمی‌دهد یا به او آرامش می‌دهد.
- کودک گرسنه است و ساعت‌ها به او رسیدگی نمی‌شود.
- نوزاد یا کودک خردسال مورد بدرفتاری، ضربه روحی یا آزار قرار می‌گیرد.
- نوزاد یا کودک خردسال در بیمارستان بستری می شود یا از والدین خود جدا می‌شود.
والدین به دلیل افسردگی، بیماری یا سوء مصرف مواد از نظر عاطفی در دسترس نیستند.
درمان دلبستگی ناایمن در بزرگسالی
دلبستگی بزرگسالان را می‌توان در دودسته اضطراب و اجتناب دسته‌بندی کرد. به‌طورکلی، دلبستگی ایمن با اضطراب و اجتناب همراه است و با سطوح بالاتری از اضطراب و اجتناب همراه است. دلبستگی ایمن در بزرگسالی علائم زیر را به دنبال دارد:
- مستعد عصبانیت
- اضطراب زیاد
- تنظیم عاطفی نامناسب
- عزت نفس پایین و نامناسب
مشکلات دلبستگی و مدرسه
برای کودکی که وابستگی ناسالم دارد مدرسه یک کابوس است. ناگهان کودک شما در کلاسی با بزرگسالان عجیب و غریب و انبوهی از کودکان جدید قرار می‌گیرد، قوانین و انتظارات در مدرسه کاملاً نسبت به خانه متفاوت است و کودک باید مهارت‌های متعددی را خیلی سریع به دست آورد. احساس امنیت به کودک کمک می‌کند تا با این خواسته ها کنار بیاید. اگر کودک شما احساس امنیت نکند، اضطراب بسیار بیش تر می‌شود و باعث افت تحصیلی یا حتی فرار او از مدرسه می‌گردد، بنابراین برای پیشرفت تحصیلی باید به درمان دلبستگی در کودکان فکر کنید.
پیشنهاد مشاور: ترمیم دلبستگی ناایمن
درمان دلبستگی ناایمن در کودکان
تربیت کودکی با دلبستگی ناایمن ناامیدکننده و بسیار برای والدین سخت و خسته کننده است. اما باگذشت زمان، صبر و تلاش هماهنگ، مشکلات دلبستگی قابل‌ترمیم هستند و می‌توانید این مشکلات را کاهش داده و درمان کنید. فعالیت‌های زیر به بهبود شرایط و کاهش دلبستگی کودک کمک می‌کند:
- انتظارات واقع بینانه داشته باشید. کمک به فرزندتان ممکن است طول بکشد بنابراین روی برداشتن گام های کوچک رو به جلو تمرکز کنید و هر نشانه ای از موفقیت را جشن بگیرید.
- مراقب خودتان باشید. والدینی که فرزند آن ها دچار دلبستگی ناایمن هستند اغلب دچار مشکل می شوند، بنابراین برای خود وقت بگذارید و استرس را مدیریت کنید. استراحت و تغذیه خوب به شما کمک می کند تا آرامش داشته باشید.
- مثبت و امیدوار باشید. کودکان احساسات شما را درک می کنند. اگر احساس کنند که دلسرد شده اید آنها نیز انگیره خود را از دست می دهند.
- در دسترس باشید. اگر فرزندتان برای مدتی تنها یا عصبی بوده است پس از مدتی پیش او برگردید، با این کار فرزندتان متوجه می شود که شما در دسترس هستید حتی اگر برای مدتی از او دور باشید.
- نشانه های غیرکلامی خود را در نظر بگیرید. زبان بدن می تواند انواع پیام های مثبت و منفی را ارسال کند. به عنوان مثال، هنگام صحبت با کودک خود تماس چشمی را حفظ کنید یا موقع ترک کردن او ناراحت نباشید زیرا کودک متوجه این ناراحتی می‌شود و دچار استرس یا ناراحتی می‌شود.
اگر نکات بالا به شما کمکی نکرد باید از مشاور کمک بگیرید زیرا دلبستگی در بزرگسالی مشکلات زیادی را به همراه دارد.
درمان تخصصی
اگر فرزند شما از یک مشکل دلبستگی شدید یا یکی از انواع اختلالات دلبستگی رنج می‌برد، مهم است که به دنبال کمک حرفه‌ای باشید تا هم به خودتان هم به کودکتان کمک کنید. مرکز مشاوره ستاره ایرانیان با کمک بازی‌درمانی، داستان درمانی و آموزش‌های مهارت به والدین کمک می‌کند تا هم والدین هم فرزندان احساس استقلال و آرامش بیش‌تری داشته باشند.
تربیت کودک با مشکلات دلبستگی تجربه‌ای چالش‌برانگیز بوده و دشواری‌های زیادی دارد؛ اما با کمک مشاور می‌توانید به تمام این مشکلات غلبه کرده و رشد سالم را داشته باشد، یادتان باشد که علاوه بر موارد گفته شده وابستگی ناسالم حتی بر رشد مغز کودک نیز تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین این امر را فراموش نکنید.
منبع: سایت کودک و نوجوان
سن کودک خود را انتخاب کنید:
سوالات متداول
۱ - انواع دلبستگی در کودکان چیست؟
سه نوع سبک دلبستگی ناایمن شامل موارد زیر است: ۱. دلبستگی بی نظم ۲. دلبستگی مضطرب یا دمدمی ۳. دلبستگی مضطرب یا اجتنابی
