دکتر موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران گفت: اعتیاد به مواد مخدر جزء یکی از غلط‌ترین عادت‌های زندگی است که می‌تواند سلامت فرد مبتلا به مصرف مواد مخدر و حتی اطرافیانش را به‌شدت تحت تأثیر قرار بدهد. متأسفانه این عادت غلط هرروز بیشتر در جامعه رشد می‌کند و بیشترین افرادی که در دام اعتیاد می‌افتند نیز قشر جوان هستند؛ به‌طوری که متأسفانه وقتی وارد پارک‌ها می‌شویم، گروه‌های نوجوان و جوانی را می‌بینیم که درحال مصرف سیگار یا دیگر مواد مخدر هستند. حتی در بیشتر مواقع بویی که در فضای اطراف آنان استشمام می‌شود، برای سایر افراد اذیت‌کننده است و به نظر می‌رسد ترویج استعمال دخانیات در بین نوجوانان و جوانان، روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
از آنجایی که جوانان و نوجوانان در حساس‌ترین و آسیب‌پذیرترین دوران زندگی خود قرار دارند، به‌راحتی ممکن است دچار اعتیاد شوند. بنابراین به‌دلیل ضرورت این موضوع، تصمیم گرفتیم با دکتر سیدحسن موسوی‌چلک مؤلف، پژوهشگر، مدرس دانشگاه، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، کمیسر اخلاق فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی و عضو هیئت‌مدیره منطقه آسیا و اقیانوسیه فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی گفت‌وگویی داشته باشیم که در ادامه می‌خوانید:
* به نظر شما چه عواملی منجر به مصرف سیگار در بین نوجوانان و جوانان شده است؟
مصرف سیگار در بین نوجوانان موضوع جدیدی نیست؛ گرچه در چندسال اخیر شواهد نشان می‌دهد که استعمال سیگار در میادین، پارک‌ها و کافه‌ها توسط نوجوانان و جوانان بیشتر شده؛ نگرانی دیگر و مهم‌تر، افزایش استعمال سیگار توسط دختران است.امروزه بنا به شرایط گرایش افراد به‌ویژه نوجوانان و جوانان به مصرف سیگار بیشتر شده که می‌توان علل آن را تغییر در سبک زندگی، ابراز وجود، کنجکاوی، به‌اصطلاح کم نیاوردن در برابر دیگران و فرار از مشکلاتی که فرد ممکن است در ذهن خود داشته باشد، (این مشکلات می‌تواند واقعی و یا غیر واقعی باشد، اما نوجوان و جوان ما این حس را دارد که تحت فشار است که برای کنترل این شرایط راهی جز مصرف سیگار یا هر چیز دیگر برای خود متصور نیست) دانست.
ارتباط با دوست سیگاری نیز از دیگر عوامل روی آوردن به استعمال سیگار است؛ چراکه عموماً در پارک‌ها نوجوانان و جوانان به‌صورت گروهی به مصرف سیگار می‌پردازند و خیلی کم دیده می‌شود که فردی بخواهد در گوشه‌ای بنشیند و سیگار بکشد. معمولاً هم همه نقاط پارک پاتوق این افراد نیست (البته بستگی به گستردگی پارک و ویژگی محلی آن دارد)، برای مثال در مرکز پارک تجمع نمی‌کنند، بلکه در گوشه‌ای به‌اصطلاح دنج به مصرف سیگار می‌پردازند؛ از طرفی حتماً می‌دانید که فقط سیگار استعمال نمی‌شود و در بیشتر مواقع در داخل آن سیگار، مواد دخانی دیگری نیز هست.
طبیعتاً استعمال گروهی سیگار و دیگر مواد مخدر، دوستان و سبک زندگی فرد را تغییر می‌دهد؛ برای مثال فردی که سیگاری شده است، دیگر در میان دوستان سالم خود جایگاهی ندارد و چه‌بسا از تحصیل و هدف‌های متعالی خود که معمولاً با دوستان خوب برنامه‌ریزی می‌شوند، دور بماند. از طرفی ارتباطات منفی گروهی و قرار‌هایی که در پارک‌ها گذاشته می‌شود، روی ایفای نقش‌های مخرب دیگر نیز تأثیر دارد، چراکه برای مثال ممکن است در آن گروه و حتی خارج از آن، به یک دختر سیگاری پیشنهاد بهره‌کشی جنسی نیز داده شود و دیگر موارد.
*مصرف سیگار چه عوارضی خواهد داشت؟
بخش اول عوارض مصرف سیگار، عوارض جسمی است که تمام منابع علمی در خصوص عوارض جسمی مصرف سیگار به کرات مستندات زیادی را منعکس کردند و هیچ فردی نیست که نداند و یا مخالف این موضوع باشد که سیگار می‌تواند بر روی سلامت جسم تاثیرات منفی داشته باشد.بخش بعدی هزینه هاست که امروزه به دلیل افزایش قیمت سیگار هزینه‌هایی را به فرد تحمیل می‌کند.
*نگرانی‌هایی که در خصوص مصرف سیگار در بین نوجوانان و جوانان وجود دارد چیست؟
تجربه من در حوزه اجتماعی این را می‌گوید فردی که سیگار مصرف می‌کند به آن فرد مواد نیز تعارف می‌شود و تقاضاهای دیگر نیز از فرد می‌شود علی رغم اینکه مصرف سیگار جرم نیست اما افرادی که سیگار استعمال می‌کنند از عرف جامعه خارج می‌شوند.مصرف سیگار دروازه ورد به تخلف‌های دیگر است کس که سیگار مصرف می‌کند این برداشت از وی می‌شود که آمادگی مصرف مواد مخدر را نیز دارد که اگر یک دختر نوجوان درگیر مصرف سیگار شود ممکن است علاوه بر گرایش مصرف مواد مخدر تقاضاهای دیگر نیز از او شود زیرا این فرد به نوعی به ظاهر آماده پذیرش تخلفات دیگر نیز می‌تواند باشد.
* لطفاً از دیگر عوارض مصرف سیگار توسط جوانان و نوجوان برای مخاطبان ما بگویید؟
سن مصرف سیگار و مواد مخدر به نسبت قبل پایین آمده و عموم مصرف‌کنندگان مواد مخدر وجه مشترکشان این است که پیش از معتاد شدن، مصرف سیگار را تجربه کرده‌اند. به‌واقع غالب افرادی که در سنین پایین مصرف سیگار را تجربه می‌کنند، به مواد مخدر صنعتی و شیمیایی نیز گرایش پیدا خواهند کرد.آمارهایی که ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور ارائه می‌کند، گویای این است که استعمال گل بعد از تریاک، رتبه دوم را دارد؛ مواد مخدر صنعتی به‌واسطه ویژگی‌هایی که دارند، معمولاً نوجوان‌پسند و جوان‌پسند هستند و طبیعتاً نوجوانان و جوانان جزء گروه‌هایی هستند که در این زمینه به‌شدت در معرض خطر قرار دارند.
استعمال سیگار حتی می‌تواند بر روابط فرد با اعضای خانواده و دوستان نزدیکش نیز تأثیر بگذارد؛ چراکه استعمال سیگار توسط یک نوجوان می‌تواند جنبه یادگیری برای نوجوانان دیگر نیز داشته باشد. باید بدانیم که استعمال سیگار هیچ آثار مثبتی ندارد، افرادی هستند که فکر می‌کنند سیگار مُسکنی برای فرار از واقعیت است، اما باید منتظر پیامدهای منفی این استعمال و راه‌های جدید و خطرناکی که به روی آن‌ها باز می‌شوند نیز باشند! به‌ویژه دختران که به‌شدت میزان آسیب‌پذیری بالاتری دارند.
* برای پیشگیری از استعمال دخانیات چه کاری می‌توان انجام داد؟
وقتی در جامعه نشاط، امید و سرمایه اجتماعی بالا باشد، سیاست‌های درستی تدوین شود، سبک زندگی درست و کیفیت روابط بچه‌ها با والدین مطلوب باشد (گاهی مواقع شروع مصرف سیگار به‌واسطه دوری بچه‌ها از اعضای خانواده است)، افراد مهارت نه گفتن را داشته باشند، بتوانند حل مسئله و روابط بین فردی را مدیریت کنند، مهارت حل تعارض را داشته باشند، نقش‌ها و مسئولیت‌هایی را بپذیرند و به‌موقع و درست در مورد استعمال سیگار آگاهی بیابند، می‌توان در وادی پیشگیری از مصرف سیگار قدم گذاشت.
یادمان باشد تجارت سیگار سود کلانی دارد، اگر نگوییم مافیایی در این حوزه هست، اما چیزی شبیه این را داریم که بخشی از آن به سیاست‌گذاری‌ها بازمی‌گردد، بخشی به خانواده و بخشی نیز به مهارت‌های فردی؛ بنابراین باید تعارض بین تبلیغات در حوزه سیگار و واقعیت‌هایی که وجود دارد، تبیین شود. به هر میزان افراد اشراف و مهارت‌های بیشتری و نیز فرصت‌هایی برای ابراز وجود و تخلیه هیجانات داشته باشند، طبیعتاً گرایش کمتری به مصرف سیگارخواهند داشت.
جامعه ای که شادابی و تخلیه هیجان به روش‌های صحیح داشته باشد و همچنین مردمش امید بیشتری داشته باشند، احتمال گرایش به انواع آسیب‌های اجتماعی و ناهنجاری‌ها کمتر می‌شود و اگر این مؤلفه‌ها نباشد، باید منتظر عواقب بدتر از آن بود.آخرین سخنی که بیان می‌کنم این است که آموزش، نقش مهمی در جلوگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی دارد.