تعریف سبک زندگی سالم
تعاریف مختلفی از سبک زندگی سالم یا شیوه زندگی سالم شده است. تعریفی در فرهنگ لغت The American Heritage Dictionary of the English Language می گوید: ” سبک زندگی، منعکس کننده نگرش ها و ارزش های یک فرد یا گروه است”. سازمان جهانی بهداشت سلامت را به عنوان “وضعیت کامل رفاه روانی، جسمی و اجتماعی نه صرفاً عدم وجود بیماری” تعریف کرد. یک تعریف دیگر می گوید: سبک زندگی سالم را می توان به عنوان «الگوهای جمعی رفتار مرتبط با سلامت با توجه به گزینه های در دسترس و فرصت های افراد در زندگی» تعریف کرد.
با توجه به این تعریف می توان گفت عوامل اجتماعی مانند وضعیت اجتماعی-اقتصادی، نژاد/قومیت، جنسیت و … نقش مهمی در شکل گیری سبک زندگی سالم دارند. به طور مثال تحقیقات گذشته نشان داده است که افراد طبقات اجتماعی بالاتر اغلب سبک زندگی سالم تری دارند.
به طور کلی می توان گفت سبک زندگی عبارت است از الگوهای رفتاری و عادات روزمره افراد که بر سلامت و بهزیستی روانی و جسمی آنها تأثیر می‌گذارد. سبک زندگی را میتوان از ۳ جنبه روانی، جسمی و اجتماعی بررسی کرد..
می توان گفت سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:
تغذیه خوب و سالم
تناسب اندام، ورزش مفید
استراحت کافی
مدیریت استرس
بخشش
عشق و شفقت
تجربه شادی و لذت
سلامت عاطفی
نگرش های خودحمایتی
افکار و دیدگاه های مثبت
تصویر مثبت از خود
سلامت معنوی
آرامش درونی
اهمیت سبک زندگی سالم در کودکان
سبک زندگی سالم در کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و منبع ارزشمندی برای کاهش مشکلات سلامتی، مقابله بهتر با استرس‌های زندگی و بهبود کیفیت زندگی است. تحقیقات و شواهد علمی متعددی نشان می دهد سبک زندگی ما نقش مهمی در میزان سلامتی دارد و به تکامل مناسب جسمی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی کمک شایانی می‌کند. سبک زندگی سالم با ارتقای سلامت روان کودکان از طریق کاهش استرس و افزایش حمایت‌های اجتماعی، سلامت روانی آنان را نیز تقویت می‌کند.
وضعیت هایی مانند بیماری قلبی، سرطان، دیابت، بیماری های مفصلی و بیماری های روانی عامل تعداد زیادی از مرگ ها و ناتوانی ها هستند. با داشتن سبک زندگی سالم می توان از بسیاری از این مشکلات پیشگیری کرد و یا حداقل بروز آنها را به تعویق انداخت.
علاوه بر این، سبک زندگی سالم با افزایش تمرکز و عملکرد شناختی کودکان، موجب بهبود عملکرد تحصیلی آنها میشود و از ابتلای کودکان به بیماری‌های مزمنی مانند چاقی، دیابت و فشارخون در آینده پیشگیری می‌کند. در نهایت، الگوهای سالم دوران کودکی زمینه‌ساز عادات و سبک زندگی سالم در دوران بزرگسالی نیز خواهند بود و کیفیت کلی زندگی و بهزیستی فرد را در طول عمر بهبود می‌بخشند. بنابراین ضروری است که خانواده‌ها و نهادهای آموزشی به ارتقای سبک زندگی سالم در کودکان توجه ویژه‌ای داشته باشند.سبک زندگی سالم در کودکان از منبع ارزشمندی برای کاهش مشکلات کودک می باشد
عوامل تاثیرگذار در شکل گیری سبک زندگی کودکان
چندین عامل در شکل‌گیری سبک زندگی کودکان مؤثر است:
والدین: والدین نقش مهمی در سبک زندگی کودکان دارند. عادات و رفتارهای والدین برای کودک یک الگو ایجاد می‌کند.
محیط خانه: عواملی مانند دسترسی به مواد غذایی سالم، فضای کافی برای فعالیت‌های بدنی، الگوی خواب و استراحت در محیط خانه بر سبک زندگی کودک تأثیر می‌گذارد.
مدرسه: مدرسه با الگوهای تغذیه‌ای، فعالیت بدنی و نحوه اجتماعی شدن کودک بر سبک زندگی آنان اثر می‌گذارد.
همسالان: کودکان اغلب الگوهای رفتاری همسالان را تقلید میکنند که بر سبک زندگی آنها اثر می‌گذارد.
رسانه‌ها: تبلیغات و برنامه‌های تلویزیون و اینترنت ممکن است الگوهای نادرستی را القا کنند.
محل زندگی: دسترسی به فضاهای ورزشی، پارک‌ها و فروشگاه‌های سالم در محله می‌تواند مؤثر باشد.
وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده: خانواده‌های کم‌درآمد اغلب دسترسی کمتری به امکانات و منابع سبک زندگی سالم دارند.
چگونه می توانم به فرزندم کمک کنم تا سبک زندگی سالمی داشته باشد؟
والدین و سایر مراقبان می توانند کودکان را راهنمایی کنند تا عاداتی در سبک زندگی ایجاد کنند که سلامت آنها را برای سال های آینده حفظ کند. شما به عنوان والدین یا مراقب، نقش مهمی در شکل دادن به عادات غذایی کودکان دارید. به طور مثال وقتی به مصرف غذاها و نوشیدنی هایی روی می آورید که قند اضافه، چربی اشباع شده و نمک و فیبر بالایی دارند، کودکان نیز ممکن است از شما تقلید کنند.
در ادامه در مورد چند روش برای افزایش سبک زندگی سالم صحبت خواهد شد.
۱٫ الگو باشید
همانطور که گفته شد شما به عنوان والدین، بر فعالیت بدنی کودکان تأثیر دارید. لازم نیست یک ورزشکار حرفه ای باشید، فقط بلند شوید، حرکت کنید و به کودکان نشان دهید که فعال بودن چقدر می تواند لذت بخش باشد. شما می توانید با پیاده روی یا دوچرخه سواری به جای تماشای تلویزیون و انجام یک بازی ویدیویی یا گشت و گذار در اینترنت، الگوی خوبی برای آنان باشید. فعالیتی را پیدا کنید که از آن لذت می برید و می توانید با فرزندتان انجام دهید.
۲٫ در مورد سالم بودن صحبت کنید
همانطور که در مورد چگونگی بهبود سلامت خود بیشتر یاد می گیرید، زمانی را برای صحبت با فرزندان خود در مورد اینکه چگونه یک غذا یا فعالیت بدنی خاص ممکن است به آنها کمک کند، اختصاص دهید. به عنوان مثال، هنگام پیاده روی با فرزندان خود به آنها اجازه دهید مسیر را انتخاب کنند و بحث کنید که چگونه پیاده روی به شما کمک می کند تا احساس بهتری داشته باشید.
برای اینکه کودک بتواند شیوه زندگی سالمی داشته باشد لازم است والدین به آن ها آموزش بدهند
۳٫ از نحوه انتخاب غذا و نوشیدنی فرزندان خود به عنوان لحظات آموزشی استفاده کنید
وقتی کودکتان انتخاب های ناسالمی انجام می دهد با آنها صحبت کنید و آنها را به سمت گزینه‌های سالم‌تر هدایت کنید. با آنها صحبت کنید که چرا یک میان وعده پر از نمک و قند بهترین انتخاب نیست. از ایجاد احساس گناه به خاطر انتخاب غذا یا نوشیدنی اجتناب کنید. همچنین می توانید زمانی که فرزندانتان یک ماده سالم مانند میوه را انتخاب می کنند آنها را تشویق کنید.
۴٫ مطمئن شوید که فرزندتان به اندازه کافی می خوابد.
خواب کافی می تواند سلامت روانی، عاطفی و جسمی کودک شما را بهبود بخشد. نداشتن خواب کافی ممکن است بسیاری از مشکلات سلامتی از جمله چاقی منجر شود. با توجه به سن کودکتان ساعات خواب او را تنظیم کنید.
۵٫ در مورد سبک زندگی سالم با دیگران نیز حرف بزنید
سایر افراد خانواده و حتی آشنا و بستگان نیز در زندگی فرزند شما نقش دارند. می توانید نظرات خود را در مورد عادات سالم با آنها به اشتراک بگذارید. به عنوان مثال، برخی از والدین و مراقبان شاغل هستند و در این زمان ها افرا دیگری از کودک مراقبت میکنند به همین دلیل اعضای خانواده، مهدکودک ، پرستاران کودک یا دوستان ممکن است عادات سلامتی کودک شما را شکل دهند. با آنها صحبت کنید تا مطمئن شوید که وعده های غذایی، میان وعده ها و نوشیدنی های سالمی برای کودک در نظر گرفته اند.
آموزش مهارت های زندگی و مدیریت استرس
فراگیری مهارت های زندگی به کودکان در اتخاذ سبک زندگی سالم کمک می کند. به طور مثال مهارت جرات مندی به آنها می اموزد که چگونه پیشنهادها و انتخاب های ناسالم را رد کنند. همچنین به کودکان خود آموزش دهید که چگونه با استرس و فشارهای روزمره برخورد کنند. از تکنیک‌های تنفس عمیق و تمرینات آرام‌سازی استفاده کنید.
این تکنیک‌ها به کودکان کمک میکنند تا احساس آرامش و تعادل را تجربه کنند. به کودکان اجازه دهید تا احساسات خود را بیان کنند. گاهی اوقات شنیدن احساسات آنها به تنهایی می‌تواند به کاهش استرس بیانجامد.
آموزش مهارت های زندگی برای کودکان بسیار مهم و ضروری می باشد
تاثیر عوامل دیگر را در نظر بگیرید
دوستان فرزند شما و رسانه ها نیز می توانند انتخاب های کودکان را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از تبلیغات تلویزیونی، شبکه های مجازی و …سعی می کنند کودکان را به مصرف غذاهای پرچرب و نوشیدنی های شیرین ترغیب کنند. شما می توانید به فرزندان خود کمک کنید تا در این مورد آگاه شوند. در مورد نحوه فروش محصولات یا انتقال ارزش ها توسط رسانه ها و افراد تأثیرگذار از طریق ورزشکاران و افراد مشهور صحبت کنید.
استفاده از مشاوره، آموزش و کارگاه
دریافت مشاوره، آموزش و شرکت در کارگاه‌های آموزشی برای کودکان و خانواده‌هایشان می‌تواند نقش بسزایی در اتخاذ و تثبیت سبک زندگی سالم از دوران کودکی ایفا کند. از طریق مشاوره با کارشناسان، الگوهای رفتاری ناسالم کودکان و خانواده‌ها شناسایی شده و عوامل مؤثر بر آن بررسی میشود.
همچنین کودکان و والدین از طریق آموزش‌های ارائه شده در کارگاه‌ها، دانش و آگاهی لازم را در زمینه‌هایی مانند تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم، بهداشت فردی، مهارت‌های زندگی و مدیریت استرس کسب میکنند.
همچنین کارگاه‌ها فرصت تمرین عملی و بکارگیری رفتارهای سالم را برای کودکان فراهم می‌آورد. با ایجاد انگیزه و آموزش مهارت‌های لازم، کودکان می‌توانند بر موانع اتخاذ سبک زندگی سالم غلبه کنند و با اصلاح باورها و نگرش‌های نادرست نسبت به سلامتی، زمینه برای تغییر رفتارهای ناسالم فراهم میشود.