انسان‌ها با 8 ظرفیت هیجانی پایه به دنیا می‌آیند که شامل ترس، خشم، غم، شادی، گناه، شرم، نفرت، عشق یا محبت است.
همه این هشت هیجان ارزش تکاملی و کارکرد مثبت دارند اما زمانی که از حد تعادل و تناسب خود خارج شوند دردسرساز خواهند شد.
هیجان ترس و شرم اگر به درستی و در تعادل و تناسب باشند، مفیدند اما اگر از تعادل خود خارج شوند منجر به اضطراب خواهند شد.
اضطراب عبارت است از ترس یا شرمی که از تعادل و تناسب خارج شده باشد و به‌عبارت دیگر اضطراب جنبه پاتولوژیک هیجان شرم و ترس است.
مضطرب فردی است که در جایی می‌ترسد که دیگران نمی‌ترسند و به میزانی ترس را تجربه می‌کند که دیگران به آن میزان نمی‌رسند.
اختلالات اضطرابی را به چند دسته تقسیم می‌کنند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد.
1 اختلال اضطراب فراگیر| این نوع در بین تمام اختلالات اضطرابی از نظر میزان شیوع رتبه اول را دارد و شایع‌ترین اختلال اضطرابی است و در بین تمام اختلال‌های روانی از نظر میزان شیوع رتبه دوم را دارد. اختلال اضطراب فراگیر اختلالی است که نگرانی مفرط و کنترل‌ناپذیری از مشخه‌های آن است. نگرانی‌های این افراد دو ویژگی دارد؛ یکی این که نگرانی‌های آن ها معمولاً سینوسی است؛ یعنی مدتی نگران یک موضوع هستند و بعد این نگرانی کم می‌شود و موضوع دیگری جای آن را می‌گیرد. دوم این که نگرانی آن‌ها در مورد موضوعات بعید و غیراحتمالی است. عامل راه‌انداز در اختلال اضطراب فراگیر، فکر یا موضوع ذهنی است. یعنی افکاری به ذهن فرد می‌آید و ماشین اضطراب او فعال می‌شود. اختلال اضطراب فراگیر با اسامی دیگری همچون اختلال اضطراب شناور یا تعمیم‌یافته هم شناخته می‌شود.
2 اختلال اضطراب وحشتزدگی| معمولاً فردی که دچار حمله وحشتزدگی می‌شود قبل از آن بنا بر یک علت مشخص یا نامشخص یک حمله شدید جسمانی را تجربه کرده است؛ بنابراین از آن زمان به بعد به علایم خود حساس‌تر و به محض شروع آن علامت‌ها فاجعه‌سازی می‌کند و با این فاجعه‌سازی آن قدر سطح اضطراب بالا می‌رود که مجدد حمله را تجربه می‌کند. با این تفاوت که این بار علت حمله کاملاً مشخص است و علت آن اضطرب است. بنابراین اختلال وحشتزدگی عبارت است از ترس شدید و غیر منتظره از وقوع مجدد حمله جسمانی مد نظر. به نظر می‌رسد فرد دارای اختلال وحشتزدگی غالباً یک اختلال اضطراب زمینه‌ای هم دارد. این اختلال معمولاً در اوایل بزرگ‌سالی شروع می‌شود و میانگین سن شروع بین 20 تا 40 سالگی است.
3 اختلال اضطراب جدایی| تا چند سال پیش، اضطراب جدایی فقط مربوط به دوران کودکی بود و در بزرگ‌سالی مطرح نبود اما امروز این اضطراب در بزرگ‌سالان هم مطرح است. اختلال اضطراب جدایی عبارت است از ترس شدید و غیرمنطقی راجع به رها شدن، طرد شدن، از دست دادن یا تنها ماندن در روابط عاطفی نزدیک. دغدغه و دل‌مشغولی اصلی این افراد این است که نکند آدم‌هایی که دوستشان دارم مرا رها کنند و تنها بمانم. بنابراین به رفتارها و گفتارهای دیگران بسیار حساس می‌شود. مثلاً اگر جواب تلفن او را ندهید حال بدی پیدا می‌کند.
4 اختلال اضطراب اجتماعی| این نوع اختلالات عبارت است از ترس شدید در مورد قضاوت و ارزیابی غیرمنطقی دیگران. اختلال اضطراب اجتماعی چیزی بیش از کمرویی است. این افراد معمولاً در هر جمعی ظاهر نمی‌شوند. در مواقعی که خطر قضاوت وجود داشته باشد ساکت و منفعل هستند. ممکن است تماس چشمی نداشته باشند. این اختلال بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی و عملکردی برای فرد دردسرساز می‌شود. چراکه نمی‌تواند از حق خود دفاع و در برابر بی‌عدالتی‌های دیگران از خودش محافظت کند.
5 اختلال اضطراب عملکرد| این اختلال هم در دل اختلال اضطراب اجتماعی است. عبارت است از ترس شدید و غیرمنطقی از شکست خوردن یا تحقق نیافتن استاندارهای بلند پروازانه‌ای که فرد برای خود ترسیم می‌کند. فردی که شخصیت کمال‌گرا دارد ممکن است برای خود بایدهای بی‌اساس داشته باشد. این باعث خواهد شد که این افراد وقتی بخواهند کاری را شروع کنند نگران آن شوند که نکند شکست بخورند و استاندارهای کمال‌گرایانه آن‌ها تحقق نیابد؛ بنابراین انجام آن کار را به تعویق می‌اندازند.
6 اختلال فوبی خاص| ترس شدید و غیر منطقی از مواجه شدن با محرک عینی مد نظر در موقعیت عینی، اختلال اضطراب فوبی خاص نامیده می‌شود. مانند ترس از ارتفاع، ترس از مکان‌های بسته و ... .
نکته پایانی
فرایند غلبه بر اختلالات‌اضطرابی شامل 2 مرحله است. مرحله اول دسته‌بندی اضطراب‌های فرد به عینی و ذهنی و مرحله دوم اجرای فنون رفتاری مرتبط است که باید زیر نظر متخصص روان‌شناس صورت گیرد.