والدین حتی در آرام‌ترین و منظم‌ترین خانه‌ها نیز روزهایی را سپری می‌کنند که سر و صدا و بی‌نظمی کودکان تقریباً غیرقابل تحمل می‌شود و احساس می‌کنند که در مرز از دست دادن کنترل روانی قرار دارند.
اگرچه این احساس طبیعی و رایج است، اما برخی از ویژگی‌های شخصیتی والدین می‌تواند زندگی خانوادگی را استرس‌زاتر از حد معمول کند. اقلیتی از پدران و مادران که ممکن است تعدادشان از ۲۰٪ تا ۳۰٪ تجاوز نکند به عنوان “افراد بسیار حساس” طبقه‌بندی می‌شوند. این احساسات معمولاً با بوها، مناظر، صداها یا موقعیت‌های دیگر بروز می‌کند.
والدین بسیار حساس
افراد بسیار حساس معمولاً برای مقابله با موقعیت‌ها و رویدادهایی که شامل سر و صدای زیاد یا سطوح بالای نورهای بسیار درخشان هستند، مشکل پیدا می‌کنند و در معرض فشار روحی شدید و تنگنا قرار می‌گیرند. وقتی افراد بسیار حساس با محرک‌های قوی حواس و عواطف خود در زمینه آموزش و تعهدات مادری و پدری مواجه می‌شوند، سطح بالای فشار روحی و واکنش‌پذیری‌شان مانند بمب ساعتی است که هر لحظه می‌تواند منفجر شود. آنها علاوه بر بار حسی و عاطفی روزانه، با چالش اضافی مراقبت از کودکانی روبرو هستند که با حساسیت بیش از حد ذاتی‌شان در اوایل کودکی مشخص می‌شود.
علیرغم منفی بودن موارد فوق واحتمال تأثیر آن بر آرامش و ثبات خانواده، خوشبختانه این ویژگی دارای مزایای آموزشی منحصربه‌فردی است که می‌تواند فرزندپروری را به تجربه‌ای شادتر و غنی‌تر تبدیل کند، نه تجربه‌ای که همیشه طاقت‌فرسا و خسته‌کننده و تحریک کننده باشد.
مزایای فرزندپروری والدین بسیار حساس
وب سایت روانشناسی«سایکولوجی تودی» تعدادی از ویژگی‌ها و شاخص‌هایی یک پدربا شخصیت بسیار حساس را توضیح می‌دهد:
– آنها به راحتی تحت تأثیر صداهای بلند قرار می‌گیرند.
– آنها با احساسات افراطی، فروپاشی روانی یا کج خلقی کودکان آزرده می‌شوند.
– آنها به شدت از جزئیات ظریف احساسی فرزند خود آگاه هستند.
– اغلب آنان از فرسودگی رنج می‌برند.
– مستعد افکار منفی هستند و از اضطراب رنج می‌برند.
– گاهی اوقات دچارسوء تفاهم می‌شوند و به عنوان مثال به اضطراب، کمرویی، افراط گرایی و غیره متهم می‌شوند.
الاین آرون، روانشناس آمریکایی، به نوبه خود اشاره می کند که حساسیت دارای ۴ جنبه اصلی در رفتارهای روزمره است که عبارتند از:
– اطلاعات را عمیق و دقیق پردازش کنید و به جزئیات توجه کنید.
– واکنش‌های شدید به محرک‌های محیطی (نورها، صداها، بوها)
– مهربانی و واکنش عاطفی قوی مانند درک احساسات دیگران.
– واکنش و حساسیت بالا به محرک‌هایی مانند سرعت و شدت احساسات.
در نمونه‌ای از این ویژگی‌ها، اگر مادری بسیار حساس، کالسکه‌ای را در بازار ببیند، ذهنش متحیر می‌شود، به این فکر می‌کند که چقدر هزینه دارد، ویژگی‌های آن را تجزیه و تحلیل می‌کند، آن را با کالسکه‌ای که قبلا برای کودکش خریده است مقایسه می‌کند و شاید از خود بپرسد اگر کالسکه واژگون شود چه اتفاقی می‌افتد.
بنابراین، تصمیم‌گیری می‌تواند فرآیندی دردناک و طاقت‌فرسا به دلیل عادت به پردازش عمیق اطلاعات باشد.
اما از سوی دیگر، والدین حساسی که اطلاعات را عمیقاً پردازش می کنند، وجدان صادقانه بیشتری دارند و می‌توانند تصمیمات خوبی به نفع فرزندانشان بگیرند.
از سوی دیگر، ویژگی‌هایی مانند توانایی توجه به محرک‌های ظریف مانند صدا، بو یا سایر جزئیات کوچک که دیگران معمولاً متوجه آنها نمی‌شوند، می‌تواند افراد بسیار حساس را در میان کسانی که بیان خوب ندارند، به ویژه کودکان خردسال، بسیار تاثیرپذیر کند.
پدران بسیار حساس به طور کلی با فرزندان خود صمیمی‌تر و هماهنگ‌تر هستند، در حالی که مادران این دسته تربیت فرزندان را دشوارتر و استرس‌زاتر می‌دانند.
کارشناسان آموزش و روانشناسی رفتاری توضیح می‌دهند که افراد بسیار حساس بهتر می‌توانند کودک خود را درک کنند و در درازمدت به نیازهای او سریع‌تر و مناسب‌تر پاسخ دهند.
روابط نزدیکی که اینگونه والدین با فرزندان خود برقرار می‌کنند بسیار قوی است و آنها اغلب بسیار وفادار هستند و برای حفظ روابط‌شان تلاش می‌کنند.
از آنجا که احساسات و اعمال منفی به راحتی بر والدین بسیار حساس تأثیر می‌گذارد، اگر فکر کنند که فرزندانشان به هر طریقی مورد تهدید قرار می گیرند، بیشتر به محافظت از آنان تمایل دارند. به عنوان مثال، آنها چون حساسیت بیشتری نسبت به فریاد کمک‌خواهی دارند، شاخص‌های دقیق تعاملاتی را که فرزندانشان به آنها منتقل می‌کنند کمتر نادیده می‌گیرند و تصور نمی‌کنند که همه چیز خوب است.
چگونه از خود و خانواده‌تان حمایت کنید؟
از آنجایی که این نوع افراد توانایی بالاتری در تحریک‌پذیری حواس‌شان دارند و می‌توانند به شدت تحت تأثیر محیط اطراف خود قرار بگیرند، باید از خود نیز مراقبت کنند.
از جمله نکاتی که باید رعایت کنند تا در هنگام تربیت فرزندان دچار استرس نشوند:
– به اصطلاح «احساسات منفی» را به‌عنوان هشدارها و شاخص‌هایی برای بازنشانی اطلاعات مجدداً تعریف کنید و تأکید کنید که آنها فقط اطلاعات هستند و شواهدی از یک فاجعه قریب‌الوقوع نیستند.
– قرار گرفتن در معرض نورهای بسیار درخشان و صداهای بلند را کاهش دهید، به خصوص برای کسانی که حساسیت آنها با حواس پنجگانه همراه است.
– در مواقع لزوم کمک بخواهید و از درخواست حمایت از خانواده و دوستان یا حتی در صورت نیاز از متخصصان خجالت نکشید.
-از آنجایی که افراد بسیار حساس نسبت به محرک‌های بیرونی و درونی زودرنج بوده و بسیاراحساساتی هستند، بنابراین، همیشه مفید است که بررسی کنند که چه احساسی دارند و به چه چیزی نیاز دارند و چه ارزش‌ها، احساسات و تجربیاتی را درمراحل تربیت فرزندان خود ارائه می‌دهند.