شیردادن به بچه اصول خاصی دارد و برای حفظ سلامت مادر و کودک باید با مراقبت دوران شیردهی آشنا باشید. اگر با نکات مراقبتی در این دوران آشنا نباشید، مدیریت مشکلات شیردهی مانند ترک خوردگی نوک پستان، گرفتگی مجاری شیر یا کمبود شیر برایتان سخت می‌شود. با آگاهی از مراقبت های مادر در دوران شیردهی از عفونت پستان یا مشکلات دیگر جلوگیری کنید. یادتان باشد با ورزش، خواب کافی، رژیم غذایی مناسب و حفظ سلامت روانی، بازگشت به فعالیت‌های روزمره آسان می‌شود.
مراقبت دوران شیردهی چگونه است؟
شیر مادر منبع تغذیه بهینه برای تقریباً تمام نوزادان است. تمام نیازهای غذایی نوزادان تا حوالی شش‌ماهگی از راه شیر مادر تأمین می‌شود. بعد از این سن، امکان اضافه‌کردن غذاهای جامد به تغذیه نوزاد وجود دارد و تأمین نیازهای مختلف او راحت‌تر می‌شود. شیر مادر برای نوزادانی که شرایط خاصی مانند نارس‌بودن دارند هم گزینه مناسب و مفیدی است. توصیه می‌شود که نوزادان شیردهی را تا دو سالگی و بعد از آن ادامه دهند. لازم است که برای طی‌شدن مسیر شیردهی در بهترین حالت، مادران با مراقبت‌های این دوران آشنا باشند. برای مثال، توجه به موارد زیر در دسته نکات مراقبت دوران شیردهی قرار می‌گیرند.
در صورت امکان، باید شیردهی را در چند ساعت اول و پس از تولد شروع کنید. اگر به هر دلیلی از کودک خود جدا شده‌اید، باید برای چند ساعت اولِ پس از تولد، شیر خود را پمپاژ کنید با دست بدوشید. شیردهی زودهنگام و مکرر پس از زایمان مهم است.
اصول تغذیه مادر شیرده
در زمان شیردهی به نوزاد، تغذیه مادر اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند. مادران شیرده معمولاً برای تامین نیازهای غذایی خود به کالری بیشتری نیاز دارند. برای بهره‌مندی از تغذیه مناسب در این دوران، باید ۳۴۰ تا ۴۰۰ کیلوکالری بیشتر از مقدار مصرفی قبل از بارداری مصرف شود. یعنی لازم است که مادران تا ۲۸۰۰ کیلوکالری در روز مصرف کنند. زنانی که در دوره بارداری و شیردهی نیستند، به طور معمول به ۱۶۰۰ تا ۲۴۰۰ کیلوکالری در روز نیاز دارند. تعداد کالری اضافی مورد نیاز برای یک زن شیرده تحت تأثیر موارد زیر تغییر می‌کند:
- سن
- شاخص توده بدنی
- سطح فعالیت
در تدارک غذا باید به مواد مغذی ضروری، مایعات کافی، ویتامین‌ها و مکمل‌ها توجه شود. ضمناً با آگاهی از غذاهای ممنوعه، روند تولید شیر هم بهتر پیش خواهد رفت.
رژیم غذایی مناسب مادر شیرده
رژیم غذایی مادران در دوران شیردهی روی کیفیت و حجم شیرشان اثرگذاری شدیدی دارد. متخصصان مصرف مواد زیر را در این دوران به شدت، توصیه می‌کنند:
- آب فراوان؛ نوشیدن آب کافی به تولید شیر بیشتر کمک می‌کند.
- آجیل و دانه‌ها؛ برای جذب چربی‌های سالم و ویتامین E باید از این مواد خوراکی استفاده کنید.
- مواد مغذی ضروری؛ موادی مانند کلسیم، آهن، ویتامین D و ویتامین B12 ضروری هستند.
- غلات کامل و لبنیات؛ این‌ها منبع تامین انرژی و فیبر هستند و به جذب کلسیم و پروتئین لازم برای بدن کمک می‌کنند.
- انواع میوه‌ها و سبزیجات؛ این خوراکی‌ها (برای مثال خوردن نخودفرنگی در شیردهی) مفیدند. این‌ها حاوی مقادیر زیادی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند.
- گوشت، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات؛ این مواد هم منابعی غنی از پروتئین هستند و باید مصرف شوند.
جو دوسر، بادام، تخم کتان و انواع حبوبات هم برای تامین فیبر و پروتئین کاربرد دارند. استفاده از سبزیجاتی با برگ سبز تیره هم باعث می‌شود که ویتامین k و فولات وارد بدن شوند.
تخصص زنان و زایمان، تخصصی است که مراقبت‌های پزشکی و جراحی را در دوران قبل از بارداری، بارداری، زایمان و دوره پس از آن ارائه می‌دهد. فعالیت متخصص زنان و زایمان شامل موارد و حیطه‌های زیر می‌شود:
- استفاده از سونوگرافی، آزمایش خون، آزمایش ادرار و سایر ابزارها برای نظارت بر بارداری
- مدیریت زایمان، از جمله القای زایمان، موارد اضطراری و تجویز داروهای مناسب
- غربالگری، معاینات و تست‌های آزمایشگاهی قبل از تولد بچه
- ارائه مراقبت‌های پس از عمل جراحی سزارین یا طبیعی تا شش هفته پس از آن
- بررسی اندازه، رشد و موقعیت بچه در رحم
- تشخیص نقایص مادرزادی
اگر بخواهیم به‌طور دقیق‌تر بررسی کنیم که تخصص زنان و زایمان چیست، باید بگوییم که در این حوزه به امور مربوط به مراقبت‌های دوران بارداری رسیدگی می‌شود و عمل‌های جراحی زنان مانند سزارین، توسط دکتر زنان و زایمان انجام می‌شود.
مادران در دوره شیردهی چطور می‌توانند به فعالیت‌های روزانه بازگردند؟
بهتر است که در دوران شیردهی با خود همراه‌تر شوید. منظور چیست؟ یعنی به طور تدریجی به زندگی سابق بازگردید و خود را تحت فشار نگذارید. بدن شما به شرایط جدید زندگی و جسمانی عادت ندارد. باید برای بهبود وضعیت، به خودتان برای سازگاری با شرایط تازه، زمان دهید. از انجام فعالیت‌های سنگین و خسته‌کننده هم دور بمانید. در این دوران با رعایت نکات مراقبت دوران شیردهی، تأمین غذای کودک و حفظ سلامتتان را اولویت قرار دهید.
ورزش
ورزش‌کردن ایده خوبی برای تأمین سلامت بدن و شادابی روحی است. از پیاده‌روی‌های کوتاه شروع کنید. با پیاده‌روی در هوای آزاد و مسیرهای کوتاه، امکان تجدید روحیه، بهبود خلق‌وخو و البته سلامت بدن نصیبتان می‌شود. برای ورود به ورزش‌های سنگین و سخت زیاد عجله نکنید. بعد از اینکه بدن با شرایط جدید، کمی بیشتر آشنا شد، ورزش‌کردن به شیوه جدی را پیگیری کنید. یوگا و ورزش‌های سبک هم باعث تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری بدنتان می‌شوند.
خواب کافی
خواب کافی برای مادران شیرده اهمیت زیادی دارد. البته نیازهای هر فرد در این زمینه متفاوت است و نمی‌توانیم عددی قطعی برای ساعت خواب مناسب اعلام کنیم. با این حال، متخصصان توصیه می‌کنند که مادران در دوران شیردهی در طول شبانه‌روز، دست‌کم ۷ تا ۸ ساعت بخوابند. خواب کافی باعث تولید شیر بیشتر، تقویت سیستم ایمنی و بهبود سلامت روان می‌شود.
برای رسیدگی به مشکلات دوران شیردهی باید به چه دکتری مراجعه کرد؟
اگر دچار مشکلات شیردهی هستید، باید به دکتر زنان مراجعه کنید. پزشکی که می‌داند تخصص زنان و زایمان چیست، به شما در مسیر بهبود مشکلات شیردهی کمک خواهد کرد. در برخی از افراد هم مشکلات روانی و روحی مانند افسردگی پس از زایمان یا اضطراب و استرس دیده می‌شود. در این موارد، نیاز به پیگیری موضوع با مراجعه به مشاوران وجود دارد. برخورداری مادران از حمایت اجتماعی و روانی برای بازگشت به کار و زندگی روزانه هم اهمیت زیادی دارد. پس باید ضمن توجه به انواع نکات مراقبت دوران شیردهی، به مسائل روحی و روانی هم دقت کنید. یکی از بهترین روش‌ها برای پیدا کردن دکتر زنان خبره یا مشاوری معتبر برای یادگیری نکات و مراقبت های مادر در دوران شیردهی، مراجعه به سامانه دکتردکتر است.
تشخیص و درمان اختلالات سیستم تولید مثل زنان، مشاوره جنسی و بارداری، تخصص دکتر زنان و زایمان است. از مهم‌ترین وظایف دکتر زنان می‌توان به مراقبت‌های پیش و بعد از زایمان، مراقبت‌های پس از زایمان، مدیریت درد زایمان و مشاوره باروری اشاره کرد. متخصص زنان و زایمان به درمان بیماری‌هایی مثل عفونت‌های زنان، اندومتریوز، پولیپ رحم، فیبروم رحم، پره‌اکلامپسی، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک می‌پردازد. در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، برای اخذ نوبت دکتر زنان می‌توانید از نوبت دهی دکتر زنان و زایمان در سایت دکتردکترdrdr.ir استفاده کنید.