عفونت ادراری کودکان و نوزادان، علل، علائم و راه های درمان

عفونت ادراری کودکان و نوزادان تفاوت چندانی با عفونت ادراری در بزرگسالان ندارد. البته که محدودیت‌هایی از نظر انتخاب نوع روش درمانی وجود دارد که قابل انکار نیست، دستگاه ادراری یک کودک سالم هم مانند بزرگسالان از کلیه‌ها، حالب‌ها (لوله‌های اتصال کلیه‌ها به مثانه)، مثانه و مجرای ادرار تشکیل شده است. کلیه‌ها خون را تصفیه کرده و ادرار می‌سازند. ادرار هم از طریق حالب‌ها به مثانه که ادرار را ذخیره می‌کند، می‌رسد. سپس ادرار تشکیل شده از مجرای ادرار عبور کرده و از بدن خارج می‌شود. در این مقاله از دکترتو تمامی نکات مهم درباره عفونت ادراری در کودکان و نوزادان را توضیح داده‌ایم تا شما با آگاهی بیشتری نسبت به دریافت نوبت ویزیت حضوری یا آنلاین از پزشکان متخصص کودکان و اورولوژی اقدام کنید. برای پیدا کردن و حتی ثبت نوبت ویزیت خود می‌توانید از وبسایت دکترتو کمک بگیرید.

عفونت ادراری در کودکان

عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) در کودکان شایع است و با عوارض کوتاه مدت و بلندمدت قابل توجهی همراه است. این بیماری در این بازه سنی میزان عود بالایی داشته و با ناهنجاری های آناتومیک و عملکردی همراه است. تصمیم برای انجام آزمایش بر اساس عوامل خطر و سن کودک متفاوت است. آزمایش ادرار برای رد عفونت ادراری و کمک به تصمیم‌گیری پزشک در مورد زمان شروع آنتی بیوتیک مهم است. با این حال، کشت ادرار برای تشخیص قطعی در بسیاری از کودکان مبتلا به این بیماری گزینه‌ای مورد نیاز است.

علائم عفونت ادراری در کودکان

کودکان خردسال مبتلا به عفونت ادراری ممکن است علائمی مانند تب، اشتهای ضعیف، استفراغ داشته باشند. البته این کودکان ممکن است هیچ علائمی هم نداشته باشند. باید گفت که اکثر عفونت‌های ادراری در کودکان فقط مثانه را درگیر می‌کنند. این عفونت ممکن است به کلیه‌ها سرایت کند.

علائم عفونت مثانه در کودکان عبارتند از:

• مشاهده خون در ادرار
• ادرار کدر
• بوی تند ادرار
• نیاز مکرر یا فوری به ادرار کردن
• احساس ناخوشی عمومی
• درد یا سوزش در زمان ادرار کردن
• فشار یا درد در ناحیه تحتانی لگن یا کمر

علائمی که نشان می‌دهد عفونت به کلیه‌ها سرایت کرده است هم عبارتند از:

• لرز
• تب
• پوست برافروخته، گرم یا قرمز شده
• حالت تهوع و استفراغ
• درد در پهلو یا پشت
• درد شدید در ناحیه شکم

علائم عفونت ادراری در نوزدان دختر

باکتری‌ها (میکروب‌ها) بیشتر مواقع از طریق پوست اطراف راست روده و اندام تناسلی، وارد دستگاه ادراری می‌شوند. علائمی مانند تب و دردناک شدن ادرار را ایجاد می‌کنند. عفونت ادرار در کودکان گاهی اوقات مورد توجه قرار نمی‌گیرد، زیرا ممکن است با علائم کودک قابل تشخیص نباشد. با این حال نیاز به تشخیص و درمان فوری دارند تا از تشدید آن‌ها جلوگیری شود. نوزادان دختری که به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند علائم زیر را از خود بروز خواهند داد:

• استفراغ
• خستگی و کمبود انرژی (بی حالی)
• میل به غذا نداشتن
• توقف افزایش وزن
• زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان) در کودکان بسیار خردسال
• درد یا احساس سوزش هنگام ادرار
• نیاز به دفع مکرر ادرار
• ادرار با بوی نامطبوع

ادرار فرزندت بدبو شده و نگرانت کرده؟

برای درمان نوبت بگیر.

علائم عفونت ادراری در نوزادان پسر

عفونت ادراری (UTI) در نوزادان پسر می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند ناهنجاری‌های دستگاه ادراری، عدم رعایت بهداشت و ختنه (به ویژه در نوزادان تازه ختنه شده) رخ دهد. تشخیص عفونت ادراری در نوزادان دشوار است زیرا آن‌ها نمی‌توانند علائم خود را به درستی بیان کنند. اگر نوزاد پسری دارید که مشکوک به ابتلا به عفونت ادراری است، با مشاهده هر یک از علائم زیر می‌توان احتمال داد که به عفونت ادراری مبتلا شده است:

• تب
• ادرار بدبو
• گریه و سروصدای زیاد
• استفراغ
• کاهش اشتها
• اسهال
• نیاز ناگهانی به ادرار کردن
• درد و‌ بی‌قراری هنگام ادرار کردن
• خون در ادرار
• لرز
• درد در پشت یا پهلو زیر دنده‌ها
• بی‌حالی

متن انگلیسی:
A urinary tract infection can affect all parts of your child’s urinary system — including their bladder, kidneys, ureters and urethra.
ترجمه متن:
عفونت دستگاه ادراری می‌تواند تمام قسمت‌های سیستم ادراری کودک را تحت تاثیر قرار دهد؛ از جمله مثانه، کلیه‌ها، حالب‌ها و مجرای ادرار.

my.clevelandclinic

علت عفونت ادراری کودکان و نوزادان

ادرار طبیعی استریل بوده و حاوی باکتری یا سایر ارگانیسم‌های عفونی نیست. ادرار هر فرد از مایعات، نمک و مواد زائد ساخته شده است. عفونت زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌ها به دهانه مجرای ادرار (لوله توخالی که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌برد.) بچسبند. میکروارگانیسم‌ها در آنجا شروع به تکثیر می‌کنند. باکتری‌ها عامل اصلی ابتلا به عفونت مجاری ادراری هستند. بیشتر عفونت‌ها از باکتری اشریشیا کلی (E. coli) ناشی می‌شوند که به طور معمول در دستگاه گوارش و در مدفوع زندگی می‌کند. E. coli حدود ۸۵٪ از عفونت‌های ادراری در کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال بسیاری باکتری دیگر هم وجود دارد که منجر به عفونت ادراری می‌شوند. شایع‌‌ترین این باکتری‌ها شامل موارد زیر است:

• کلبسیلا
• پروتئوس
• انتروباکتر
• سیتروباکتر
• استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس
• انتروکوک

و می‌توان سایر علل ابتلا به عفونت ادرار کودکان و نوزادان را موارد زیر دانست:

• یک مشکل در دستگاه ادراری (به عنوان مثال، یک کلیه ناقص یا انسداد در جایی در طول مسیر جریان طبیعی ادرار)
• جریان غیر طبیعی و به عقب (رفلاکس) ادرار که از مثانه به سمت حالب‌ها و کلیه‌ها می‌رود.
• عادات بهداشتی و توالت نامناسب
• سابقه خانوادگی ابتلا به عفونت ادراری

تشخیص عفونت ادراری کودکان

پزشک پس از انجام معاینه فیزیکی و آزمایش، عفونت ادراری در کودک شما را تشخیص می‌دهد. در طول معاینه فرزندتان، پزشک او دریازه سوابق پزشکی و درمانی کودکتان سوالاتی خواهد پرسید و‌ در صورت نیاز آزمایشات تشخیص عفونت ادراری در کودکان را تجویز خواهد کرد. این آزمایشات تشخیصی عبارتند از:

• آزمایش ادرار
• کشت ادرار
• آزمایشات تصویربرداری از دستگاه ادراری کودک
• آزمایش خون برای بررسی عفونت یا تغییرات در عملکرد کلیه

پیشگیری از عفونت ادراری کودکان

حتی با بهترین بهداشت و نگهداری هم نمی‌توانید از تمام عفونت‌های ادراری در کودکان پیشگیری کنید. اما شما می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا خطر ابتلا به عفونت ادراری را با رعایت برخی موارد کاهش دهد. این اتفاق با آموزش موارد زیر به کودک اتفاق می‌افتد:

• پاک کردن بدن از جلو به عقب
• خالی کردن مکرر ‌و به موقع ادرار
• پوشیدن لباس زیر نخی که باعث گردش بهتر هوا می‌شود.
• مصرف کافی و زیاد مایعات برای هیدراته نگه داشتن بدن

دارو برای عفونت ادراری کودکان

داروهای مختلفی اعم از قرص، شربت و آمپول برای درمان عفونت ادراری کودکان تجویز می‌شود. در این بین یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین داروها برای درمان این بیماری آنتی بیوتیک‌ها هستند که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از آموکسی سیلین، سفیکسیم، سفپودوکسیم، سفپروزیل، سفالکسین، تری متوپریم و سولفامتوکسازول.

در ادامه داروهای مختلفی که برای درمان عفونت ادرار در کودکان تجویز می‌شوند را نام برده و توضیح داده‌ایم.

۱. بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت ادراری کودکان

آنتی بیوتیک اولیه توصیه شده برای اکثر کودکان مبتلا به عفونت ادراری تری متوپریم/سولفامتوکسازول است. سایر آنتی بیوتیک‌های جایگزین هم عبارتند از آموکسی سیلین کلاوولانات یا سفالوسپورین‌هایی مانند سفیکسیم (سوپراکس)، سفپودوکسیم، سفپروزیل (سفزیل) یا سفالکسین (کفلکس).

آزیترومایسین برای عفونت ادراری کودکان

آزیترومایسین دارویی است که برای درمان بسیاری از انواع عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود. این دارو معمولاً برای عفونت‌های ریه، گلو، سینوس‌ها، عفونت گوش‌ها، پوست، مجاری ادراری، دهانه رحم یا اندام تناسلی تجویز می‌شود. ازیترومایسین در دسته‌ای از داروها به نام آنتی بیوتیک‌های ماکرولید قرار می‌گیرد و با توقف رشد باکتری‌ها عمل می‌کند. پزشک این دارو را برای درمان عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی کودکان تجویز می‌کند.

سفیکسیم برای عفونت ادراری کودکان

مطالعات نشان داده که سفیکسیم برای درمان عفونت دستگاه ادراری (با میزان موفقیت قابل مقایسه با تری متوپریم-سولفامتوکسازول) و عفونت سالمونلا تیفی در کودکان موثر است.

۲. شربت برای عفونت ادراری کودکان

شربت‌های‌ دارویی خوراکی زیادی برای درمان عفونت باکتریایی ادرار و برای پیشگیری از عفونت مجدد موجود است.

شربت کوتریموکسازول برای عفونت ادراری کودکان

کوتریموکسازول برای درمان برخی عفونت‌های باکتریایی مانند ذات‌الریه (عفونت ریه)، برونشیت (عفونت لوله‌های منتهی به ریه‌ها) و عفونت‌های دستگاه ادراری، گوش‌ها و روده‌ها استفاده می‌شود.

مترونیدازول شربت برای عفونت ادراری کودکان

شربت مترونیدازول برای برخی از عفونت‌ها مانند عفونت‌های باکتریایی دستگاه ادراری در کودکان و عفونت‌های ناشی از انگل‌ها و باکتری‌های بی‌هوازی تجویز می‌شود.

درمان خانگی عفونت ادراری در کودکان

کودکان برای تسریع روند بهبود خود باید مایعات فراوان بنوشند تا تکرر ادرار آن‌ها زیادتر شود. آب آشامیدنی بهترین گزینه است. استفاده از یک پد گرم کننده روی کمر یا شکم کودک هم به کاهش درد ناشی از عفونت کلیه یا مثانه کمک می‌کند. توصیه می‌شود که مصرف پروبیوتیک‌ها، ویتامین C، سیر و زغال اخته را افزایش دهید تا شاهد تاثیر باورنکردنی آن‌ها در بهبود وضعیت کودک خود باشید.

دنبال درمان خانگی عفونت ادراری هستی؟ از متخصص راهنمایی بگیر.

درمان عفونت ادراری نوزادان در طب سنتی

در طب سنتی روش‌های درمانی متعددی برای بهبود عفونت ادراری کودکان گزارش شده که برخی از رایج‌ترین آن‌ها را در ادامه مشاهده می‌کنید.

• مصرف روزانه سیر به‌ عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی
• استفاده از سرکه سیب رقیق شده برای شست‌وشوی اندام تناسلی
• آب آناناس
• آب انگور قرمز
• آب اسفنا
• آب تربچه
• مخلوط آب گل گز روغنی و آب نارگیل

درمان عفونت ادراری در کودکان دختر

برای یک عفونت ساده مثانه، کودک شما لازم است حدود ۳ تا ۵ روز آنتی بیوتیک مصرف کند. اگر کودک تب دارد هم مصرف ۱۰ تا ۱۴ روز آنتی بیوتیک می‌تواند کمک زیادی به بهبود شرایط بیماری او کند.

انواع عفونت ادراری کودکان و نوزادان

دو نوع عفونت ادراری بر اساس محل عفونت در دستگاه ادراری کودک وجود دارد. برای تشخیص درمان مناسب هر کودک، لازم است پزشک در ابتدا نوع دقیق عفونت را تشخیص دهد. این عفونت‌ها که عبارتند از:

نوع	توضیحات
UTI تحتانی	عفونت در مثانه (سیستیت)
UTI فوقانی	عفونت در یک یا هر دو کلیه (پیلونفریت)

انواع عفونت ادراری کودکان و نوزادان

عوارض عفونت ادراری کودکان و نوزادان

ابتلا به عفونت ادراری در کودکان و نوزادان با عوارضی همراه است. این عوارض گاهی جدی شده و سلامت کودک را به خطر می‌اندازند. از جمله عوارض ابتلا به این بیماری می‌توان موارد زیر را نام برد:

• عفونت‌های مکرر
• عفونت کلیه
• سپسیس
• مشکل در رشد
• عدم افزایش وزن

حدود ۳ درصد از کودکانی که دچار عفونت مجاری ادراری می‌شوند در آینده دچار مشکلات کلیوی از جمله جای زخم خواهند شد. عوارض اسکار کلیه عبارتند از:

• فشار خون بالا
• نارسایی مزمن کلیه

متن انگلیسی:
Children who receive proper treatment rarely develop kidney failure (the inability of the kidneys to adequately filter metabolic waste products from the blood) unless they have urinary tract abnormalities that cannot be repaired.
ترجمه متن:
کودکانی که تحت درمان مناسب قرار می‌گیرند به ندرت دچار نارسایی کلیه می‌شوند (ناتوانی کلیه‌ها در فیلتر کردن مواد زائد متابولیک از خون به اندازه کافی) مگر اینکه ناهنجاری‌های دستگاه ادراری غیرقابل ترمیم داشته باشند.

my.clevelandclinic

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) در دوران کودکی شایع است. تقریباً تمام عفونت ادراری کودکان و نوزادان توسط باکتری‌هایی ایجاد می‌شوند که وارد دهانه مجرای ادرار می‌شوند و به سمت مثانه و گاهی اوقات کلیه‌ها حرکت می‌کنند. به ندرت، در عفونت‌های شدید، باکتری‌ها ممکن است از کلیه‌ها وارد جریان خون شده و باعث عفونت جریان خون (سپسیس) یا سایر اندام‌ها شوند. در دوران نوزادی، پسران بیشتر به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند. نوزادان پسر ختنه نشده نیز بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های ادراری هستند زیرا باکتری‌ها در زیر پوست ختنه‌گاه تجمع پیدا می‌کنند. پس از دوران نوزادی، دختران بسیار بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند زیرا مجرای ادرار کوتاه آن‌ها حرکت باکتری‌ها به سمت بالا در مجاری ادراری را آسان‌تر می‌کند.

همچنین تصور می‌شود که یبوست شدید یا اختلال عملکرد روده یکی از دلایل UTI در نوزادان و کودکان باشد. با این حال، نوزادان و کودکان کوچک‌تر که به عفونت ادراری مبتلا هستند، معمولاً ناهنجاری‌های ساختاری مختلفی در سیستم ادراری خود دارند که آن‌ها را مستعد ابتلا به عفونت ادراری می‌کند. این ناهنجاری‌ها عبارتند از رفلاکس مثانه (VUR)، که یک ناهنجاری در حالب‌ها (لوله‌هایی که کلیه‌ها را به مثانه متصل می‌کنند) است که اجازه می‌دهد ادرار به سمت عقب از مثانه به سمت کلیه برود و جریانات زیادی را مسدود کند.

اگر کودک شما هم به این بیماری دچار شده، بهتر است هر چه سریعتر از وبسایت دکترتو نوبت ویزیت متخصص کودکان یا دکتر اورولوژیست دریافت کنید. مشاوره گرفتن از یک متخصص چه به صورت حضوری و چه آنلاین و در چنین شرایطی به شما کمک زیادی خواهد کرد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!