آلرژی یکی از شایع‌ترین واکنش‌های ایمنی بدن است که در اثر حساسیت بیش از حد سیستم ایمنی نسبت به مواد خاص (آلرژن‌ها) ایجاد می‌شود. آلرژی می‌تواند خفیف یا شدید باشد و طیف گسترده‌ای از علائم، از عطسه و آبریزش بینی تا واکنش‌های شدید مانند آنافیلاکسی را در بر گیرد. در این مقاله به بررسی کامل علائم آلرژی، انواع آن و روش‌های تشخیص می‌پردازیم.
آلرژی چیست؟
آلرژی، واکنش سیستم ایمنی بدن به موادی است که به طور معمول برای بیشتر افراد بی‌ضرر هستند. این مواد که به آن‌ها آلرژن گفته می‌شود، می‌توانند شامل گرده گیاهان، مواد غذایی، نیش حشرات، داروها، مواد شیمیایی و حتی گرد و غبار باشند.
نحوه عملکرد آلرژی
وقتی بدن با یک آلرژن مواجه می‌شود، سیستم ایمنی آن را به اشتباه به‌عنوان یک عامل خطرناک شناسایی کرده و برای مقابله با آن، آنتی‌بادی‌هایی به نام “ایمونوگلوبولین E” (IgE) تولید می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها منجر به آزاد شدن هیستامین و سایر مواد شیمیایی از سلول‌های ایمنی می‌شوند که باعث بروز علائم آلرژی می‌شوند.
علائم آلرژی
علائم آلرژی بسته به نوع آلرژن و نحوه تماس با آن متفاوت است. در ادامه به بررسی رایج‌ترین علائم در بخش‌های مختلف بدن می‌پردازیم.
علائم آلرژی‌های تنفسی
این نوع آلرژی اغلب به علت گرده گیاهان، گرد و غبار، قارچ‌ها یا موی حیوانات ایجاد می‌شود. علائم شامل:
- عطسه‌های مکرر: یکی از شایع‌ترین نشانه‌ها، به خصوص در فصل‌های بهار و پاییز.
- آبریزش بینی: معمولاً شفاف و غیرچرکی.
- خارش بینی، گلو و چشم‌ها: همراه با قرمزی و تورم چشم‌ها.
- سرفه خشک: به‌ویژه در هنگام شب یا صبح زود.
- تنگی نفس و خس‌خس سینه: که می‌تواند به آسم آلرژیک منجر شود.
علائم آلرژی پوستی
آلرژی‌های پوستی معمولاً در اثر تماس مستقیم پوست با آلرژن‌ها یا واکنش به غذاها و داروها بروز می‌کند. این علائم عبارتند از:
- کهیر (Urticaria): لکه‌های قرمز و برجسته که همراه با خارش شدید هستند.
- اگزما: خشکی، قرمزی و ترک خوردگی پوست.
- درماتیت تماسی: قرمزی، تورم و خارش در محل تماس پوست با آلرژن.
- تورم پوست: به خصوص در ناحیه لب‌ها، پلک‌ها و دست‌ها.
علائم آلرژی غذایی
این نوع آلرژی معمولاً بلافاصله پس از مصرف ماده غذایی آلرژن بروز می‌کند. علائم شامل:
- تورم زبان، گلو و دهان.
- دل‌درد، اسهال و استفراغ.
- خارش یا تورم در اطراف دهان و لب‌ها.
- افت فشار خون و سرگیجه: در موارد شدید که می‌تواند نشانه آنافیلاکسی باشد.
علائم آنافیلاکسی
آنافیلاکسی شدیدترین نوع واکنش آلرژیک است که می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. علائم عبارتند از:
- تورم شدید گلو و انسداد مجاری تنفسی.
- افت شدید فشار خون.
- تنگی نفس و تپش قلب سریع.
- از دست دادن هوشیاری. این حالت نیاز به اقدامات اورژانسی فوری دارد.
انواع آلرژی‌ها
آلرژی فصلی (تب یونجه)
این نوع آلرژی در اثر تماس با گرده گیاهان در فصل‌های خاص بروز می‌کند. علائم شامل عطسه، آبریزش بینی و خارش چشم‌ها است.
آلرژی غذایی
آلرژی به غذاهایی مانند بادام‌زمینی، شیر، تخم‌مرغ، ماهی و گندم شایع است. حتی مقدار کمی از این مواد غذایی می‌تواند واکنش شدیدی ایجاد کند.
آلرژی دارویی
برخی داروها مانند پنی‌سیلین، آسپرین و داروهای ضدالتهاب می‌توانند موجب واکنش‌های آلرژیک شوند.
آلرژی به نیش حشرات
نیش زنبور یا مورچه می‌تواند باعث علائم آلرژیک شدید مانند تورم و آنافیلاکسی شود.
آلرژی پوستی
این نوع آلرژی در اثر تماس با مواد شیمیایی، فلزات (مانند نیکل)، صابون‌ها یا مواد آرایشی ایجاد می‌شود.
روش‌های تشخیص آلرژی
تشخیص صحیح آلرژی برای مدیریت بهتر آن ضروری است. روش‌های تشخیصی شامل:
معاینه بالینی
پزشک با بررسی علائم و تاریخچه پزشکی فرد می‌تواند نوع آلرژی را حدس بزند.
آزمایش پوستی (Skin Prick Test)
در این روش مقدار کمی از آلرژن روی پوست اعمال شده و واکنش آن بررسی می‌شود.
آزمایش خون
آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح آنتی‌بادی‌های IgE در خون انجام می‌شود.
تست چالش خوراکی
این روش برای تشخیص آلرژی‌های غذایی استفاده می‌شود و تحت نظارت پزشک انجام می‌شود.
مدیریت و درمان آلرژی
اجتناب از آلرژن‌ها
مهم‌ترین راه پیشگیری، پرهیز از تماس با آلرژن‌ها است.
داروها
- آنتی‌هیستامین‌ها: برای کاهش علائمی مانند خارش و آبریزش بینی.
- اسپری‌های بینی: مانند کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب.
- اپی‌نفرین تزریقی: برای درمان فوری آنافیلاکسی.
ایمونوتراپی
این روش شامل تزریق تدریجی آلرژن‌ها برای کاهش حساسیت سیستم ایمنی است.
نتیجه‌گیری
آلرژی یک مشکل شایع اما قابل مدیریت است. آگاهی از علائم و اجتناب از آلرژن‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند. اگر علائم شدید آلرژی دارید، مراجعه به پزشک و دریافت درمان مناسب ضروری است. با پیروی از روش‌های پیشگیری و درمان، می‌توانید آلرژی خود را کنترل کرده و زندگی سالم‌تری داشته باشید.