داروهای تیروئید پرکار و نقش آن ها در کنترل بیماری

یکی از گزینه‌های اصلی درمان پرکاری تیروئید، درمان دارویی است. در درمان دارویی از یک سری داروهای ضد تیروئید استفاده می‌شود که می‌توانند روی عملکرد غده تیروئید تاثیر بگذارند و میزان ترشح هورمون را کم کنند. البته برخی دیگر از داروهایی که برای درمان تیروئید پرکار تجویز می‌شوند، تنها می‌توانند روی کنترل علائم مربوط به بیماری تاثیر بگذارند. در این مقاله با تمامی داروهای تیروئید پرکار آشنا می‌شویم. برای اینکه تجویز دارو بهتر باشد، شرایط خود را با نوبت‌گیری از دکتر متخصص غدد یا دکتر آنلاین غدد از طریق دکترتو در میان بگذارید.

داروهای تیروئید پرکار چیست؟

داروهایی به نام تیونامیدها برای درمان پر کاری تیروئید استفاده می‌شوند که به آنها دسته داروهای ضد تیروئید گفته می‌شود. این داروها می‌توانند جلوی تولید بیش از حد هورمون تیروئید را بگیرند و با توقف ترشح زیاد هورمون، پرکاری تیروئید را درمان کنند. داروهای ضد تیروئید برای درمان پرکاری تیروئید بسیار موثر هستند. آنها می‌توانند سطح دو هورمون اصلی یعنی تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) را کاهش دهند. در حال حاضر تنها دو دارو برای درمان پرکاری تیروئید در ایالات متحده توسط سازمان غذا و دارو تایید شده که شامل متیمازول و پروپیل تیواوراسیل است.

دسته دیگر داروهایی که در درمان پرکاری تیروئید تجویز می‌شوند، بتابلاکرها هستند. بتا بلاکرها و برخی دیگر از داروها در برخی موارد برای کنترل علائم ناشی از پرکاری تیروئید تجویز می‌شوند. این داروها مستقیما روی غده تیروئید تاثیر نمی‌گذارند، بلکه می‌توانند تا نرمال شدن سطح هورمون، علائم ناشی از پرکار شدن غده تیروئید را کنترل کنند.

۱. قرص پرکاری تیروئید متی مازول

یکی از موثرترین داروهای تایید شده برای درمان پرکاری تیروئید، متی مازول نام دارد که نام تجاری آن تاپازول است. این دارو معمول به سایر گزینه‌ها ترجیح داده می‌شود، زیرا به سرعت می‌تواند جلوی پرکاری تیروئید را بگیرد و آن را معکوس کند. از طرفی نیز متی مازول عوارض جانبی بسیار کمتری دارد. به صورت متوسط ۶ هفته زمان لازم است تا سطح T4 به حد طبیعی خود کاهش یابد. این دارو بیشتر قبل از درمان با رادیو ید و قبل از جراحی غده تیروئید تجویز می‌شود. متی مازول می‌تواند از جذب ید توسط سلول‌های تولید کننده هورمون جلوگیری کند تا به این ترتیب سلول‌ها قادر به تولید و ترشح هورمون نباشند. متیمازول را می‌توان یک بار در روز مصرف کرد. در شرایط خاص، بسته به شدت پرکاری تیروئید، متی مازول ممکن است ۳ بار در روز در فواصل ۸ ساعته مصرف شود.

۲. پروپیل تیوراسیل و پرکاری تیروئید

یکی دیگر از داروهای تیروئید پرکار، پروپیل تیوراسیل نام دارد. پروپیل تیوراسیل پرکاری تیروئید را به سرعت متی مازول درمان نمی‌کند و نمی‌تواند به سرعت سطح هورمون را کم کند. از طرفی این دارو معمولا عوارض جانبی بیشتری هم ایجاد می‌کند. عملکرد پروپیل تیوراسیل نیز جلوگیری از جذب یون توسط سلول‌های تولید کننده هورمون است. علاوه بر این، قرص ضد تیروئید پروپیل تیوراسیل می‌تواند مانع از تبدیل شدن T4 به T3 شود. در نتیجه از این طریق به کاهش سطح هورمون تیروئید در خون کمک می‌کند.

این دارو پتانسیل زیادی برای آسیب رساندن به کبد دارد. به همین دلیل معمولا زمانی آن را برای درمان پرکاری تیروئید تجویز می‌کنند که متی مازول یا کاربیمازول موثر نباشند یا این که امکان استفاده از این داروها برای درمان پرکاری تیروئید وجود ندارد. برای مثال معمولا در سه ماهه اول بارداری به جای متی مازول از پروپیل تیوراسیل استفاده می‌شود، چرا که متی مازول ریسک نقص‌های مادرزادی جنین را افزایش می‌دهد. از این دارو قبل از جراحی کودکان برای کنترل سطح هورمون تیروئید هم استفاده می‌شود.

پروپیل تیوراسیل باید دو تا سه بار در روز مصرف شود. این دارو تنها در فرم ۵۰ میلی‌گرمی موجود است و طول عمر پایینی دارد. به همین دلیل لازم است که حداقل دو تا سه بار در روز از آن استفاده شود.

دنبال داروی مناسب برای پرکاری تیروئیدی؟

از متخصص راهنمایی بگیر.

فوق تخصص غدد تیروئید

۳. قرص تیروئید پرواوراسیل

پرواوراسیل در واقع یکی از فرم‌های تجاری داروی پروپیل تیواوراسیل است که برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می‌شود. معمولا برای بیماران مبتلا به بیماری گریوز قرص تیروئید پرواوراسیل تجویز می‌شود. این دارو حاوی ۵۰ میلی گرم پروپیل تیواوراسیل است.

۴. بتابلاکرها برای پرکاری تیروئید

دسته دیگر داروهای تیروئید پرکار، بتا بلاکرها هستند. این داروها قرار نیست روی غده تیروئید و ترشح هورمون اثر بگذارند، بلکه در عوض می‌توانند روی عملکرد سایر اندام‌هایی که تحت تاثیر غده تیروئید دچار مشکل شده‌اند، تاثیر داشته باشند و عوارض پرکاری تیروئید را از بین ببرند.

پرکاری تیروئید می‌تواند روی قلب اثر بگذارد و باعث علائمی مانند ضربان قلب سریع، تپش قلب، اضطراب و لرزش دست‌ها شود. بتا بلاکرها تولید هورمون را کم نمی‌کنند، اما می‌توانند به کاهش این علائم کمک زیادی کنند. آنها داروهایی هستند که بیشتر برای بیماری‌های قلبی تجویز می‌شوند و می‌توانند ضربان قلب بالا یا فشار خون بالا را کاهش دهند. به طور معمول، بتابلوکرهای زیر برای علائم پرکاری تیروئید تجویز می‌شوند:

• پروپرانول (معمولاً بتا بلوکر ترجیحی برای پرکاری تیروئید است)
• نادول
• متوپرولول

برخی داروهای تیروئید پرکار باعث کاهش علائم، در حالی که دیگران تولید هورمون را مهار می‌کنند.

۵. قرص یدوفولیک و تیروئید

یکی از داروهایی که در درمان مشکلات تیروئید ممکن است تجویز شود، قرص یدوفیلیک نام دارد. البته باید در نظر داشت که یدوفیلیک جزو داروهای تیروئید پرکار نیست، چرا که یک مکمل ید است و در نتیجه بیشتر برای درمان کم‌کاری تیروئید کاربرد دارد. خصوصا در دوران بارداری، از این مکمل در کنار فولیک‌اسید برای جبران کمبود ید و جلوگیری از کم‌کاری تیروئید استفاده می‌شود. با این حال ممکن است برای افرادی که بعد از درمان یا جراحی غده تیروئید پرکار، به دنبال کاهش سطح هورمون تیروئید، دچار کمبود ید شده‌اند نیز این مکمل تجویز شود.

۶. قرص پردنیزولون برای تیروئید

به تازگی برخی از دستورالعمل‌های انجمن تیروئید آمریکا تایید کرده که می‌توان از برخی داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزولون ۴۰ هم برای کاهش التهاب ناشی از پرکاری تیروئید استفاده کرد. این دارو خصوصا برای درمان تیروئیدیت حاد موثر است و می‌توان آن را به عنوان یک رویکرد درمانی کارامد در نظر گرفت. پردنیزولون رایج‌ترین کورتیکواستروئید مورد استفاده برای درمان تیروئیدیت تحت حاد است. برخی از تحقیقات انجام شده در خصوص بیمارانی که تیروئید آنها پرکار شده نشان می‌دهد که داروهای ضدالتهابی مانند پردنیزولون می‌تواند به تدریج سطح T4 و T3 خون را کاهش دهد و به این طریق روی درمان پرکاری تیروئید تاثیر می‌گذارد. با این حال از آن جایی که این دارو عوارض جانبی زیادی دارد، حتما باید مصرف آن تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.

۷. قرص لووکسین برای پرکاری تیروئید

لووکسین یا لووتیروکسین جزو داروهای پرکاری تیروئید نیست و این قرص برای درمان کم‌کاری تیروئید تجویز می‌شود. اما در برخی شرایط ممکن است برای افرادی که تیروئید آنها پرکار شده نیز قرص لووکسین تجویز شود.

یکی از این شرایط، بعد از درمان یا ید رادیواکتیو است. زمانی که از روش درمان ید رادیواکتیو تراپی برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می‌شود، اکثر افراد بعد از دوره درمان دچار کم‌کاری تیروئید می‌شوند. دلیل آن کاهش سلول‌هایی است که هورمون تیروئید را ترشح می‌کنند. در این شرایط باید برای جبران کم‌کاری تیروئید و تامین هورمون مورد نیاز بدن، داروی کم‌کاری تیروئید مانند لووکسین مصرف شود.

شرایط بعدی که ممکن است بعد از پرکاری تیروئید داروی لووکسین برای بیماران تجویز شود، جراحی غده تیروئید است. بعد از این که تمام یا بخشی از غده تیروئید بیمار برداشته شد، باید برای جبران هورمون تیروئید مورد نیاز بدن و حفظ سلامتی، از داروهایی مانند لووکسین استفاده کرد. این دارو می‌تواند جایگزین هورمون تیروئید شود و کمبود این هورمون را جبران کند.

لووتیروکسین مصرف می‌کنی و نگران عوارضشی؟ مشاوره بگیر.

دکتر تیروئید پرکار

۸. قرص تیروئید خارجی

برخی از بیماران بر این باورند که قرص‌های ضد تیروئید خارجی به نسبت داروهای ایرانی عملکرد بهتری دارند. این در حالی است که تمامی داروهای تیروئید پرکار فرمولاسیون و عملکرد مشابهی دارند و چه از انواع قرص تیروئید خارجی استفاده کنید و چه قرص‌های ایرانی را تهیه کنید، تفاوتی در نحوه اثربخشی آنها وجود ندارد. از نظر عوارض جانبی، دوز مصرفی و میزان اثربخشی، قرص‌های ضد تیروئید ایرانی و خارجی شبیه هم هستند.

عوارض داروهای تیروئید پرکار

داروهای تیروئید پرکار ممکن است در ۱۵ درصد از افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند، عوارض جانبی جزئی ایجاد کنند. هم متیمازول و هم پروپیل تیوراسیل می‌توانند باعث بروز عوارض زیر در برخی از بیماران شوند:

• خارش پوستی
• بثورات پوستی
• کهیر
• درد و تورم مفاصل
• تب
• تغییر در طعم دهان
• حالت تهوع و استفراغ
• ریزش موی شدید
• درد ماهیچه‌ای و عضلانی
• سرگیجه
• ضعف و بی‌حالی
• التهاب عصبی
• خواب‌آلودگی
• تورم
• تغییر در رنگ پوست

عوارض جانبی جدی ناشی از مصرف این داروها نادر است، اما ممکن است در برخی از افراد دیده شود. در صورت مشاهده علائم غیرعادی حتما با پزشک خود مشورت کنید و در صورت وخیم بودن حال، به اورژانس بروید. این عوارض شامل موارد زیر است:

• آگرانولوسیتوز، در این شرایط تولید گلبول‌های سفید خون به شدت کاهش می‌یابد. این وضعیت بسیار جدی است. اما از هر ۲۰۰ تا ۵۰۰ نفری که داروی ضد تیروئید مصرف می‌کنند، تنها ۱ نفر این عارضه را تجربه می‌کند.
• عفونت‌های جدی و بالقوه تهدید کننده زندگی یا حتی مرگ به دلیل بروز آگرانولوسیتوز
• آسیب کبدی که بیشتر به دلیل مصرف پروپیل تیوراسیل ایجاد می‌شود.
• پانکراتیت به دلیل مصرف متیمازول
• کم خونی آپلاستیک که ناتوانی مغز استخوان در تولید سلول‌های خونی است.
• واسکولیت؛ التهاب رگ‌های خونی مرتبط با مصرف پروپیل تیوراسیل است.

آسیب کبدی معمولا در عرض سه ماه بعد از مصرف داروی پروپیل تیوراسیل شروع می‌شود. در این شرایط عوارضی مانند زردی، ادرار تیره و درد شکم ایجاد خواهد شد. خطر آسیب کبدی ناشی از مصرف پروپیل تیوراسیل یک نگرانی مهم به ویژه در کودکان است. به همین دلیل، متیمازول اولین انتخاب برای درمان پرکاری تیروئید است.

در بسیاری از موارد زمانی که مصرف یکی از داروهای تیروئید پرکار باعث بروز یک سری عوارض جانبی می‌شود، ممکن است پزشک به بیماران توصیه کند که داروی ضد تیروئید خود را تغییر دهند. با این حال تقریبا نیمی از افرادی که با مصرف یکی از این داروها عوارض جانبی را تجربه می‌کند، حتی با تغییر دارو نیز همان عوارض را تجربه خواهد کرد. گاهی اوقات پخش کردن دوزهای مصرفی در طول روز می‌تواند اثر عوارض جانبی را کاهش دهد.

تغییر طعم دهان و حالت تهوع از جمله عوارض داروهای تیروئید پرکار است.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

درمان تیروئید پرکار ضروری است و شیوه درمان توسط متخصص غدد مشخص می‌شود. اولین خط درمان تیروئید پرکار، دارو درمانی است. داروهای تیروئید پرکار شامل دو داروی متی مازول و پروپیل تیوراسیل است که هر دوی این داروها توسط FDA برای درمان پرکاری تیروئید تایید شده‌اند. با این حال از آن جایی که هر دوی این داروها یک سری عوارض جانبی ایجاد می‌کند، باید حتما دوز مصرفی، نحوه مصرف و مدت زمان استفاده از آن توسط متخصص غدد و متابولیسم تعیین شود. همچنین می‌توانید عوارض دارو را از دکتر غدد آنلاین بپرسید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!