فهرست مطالب
سرطان خون یا لوسمی یکی از پیچیده‌ترین بیماری‌های خونی است که به دلیل رشد غیرطبیعی سلول‌های خونی در مغز استخوان رخ می‌دهد. این بیماری در انواع مختلفی ظاهر می‌شود و می‌تواند هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد. علت دقیق سرطان خون هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده‌اند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. شناخت این عوامل می‌تواند به درک بهتر از این بیماری و حتی پیشگیری و درمان آن کمک کند. در این مقاله، به بررسی جامع علت سرطان خون می‌پردازیم و تمام آن‌ها را به طور دقیق بررسی می‌کنیم. برای اینکه شرایط خونی خود را بررسی کنید، برای مراجعه به تخصص انکولوژی یا ویزیت آنلاین متخصص خون از طریق دکترتو اقدام کنید.
علت سرطان خون چیست؟
سرطان خون، به عنوان یک بیماری چندعاملی، تحت تأثیر شرایط مختلفی از جمله سابقه خانوادگی، تماس با مواد شیمیایی، استعمال دخانیات و اختلالات ژنتیکی ایجاد می‌شود. عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و قرارگیری در معرض تشعشعات نیز می‌توانند به بروز این بیماری کمک کنند. در ادامه، این عوامل به تفصیل بررسی می‌شوند.
| عوامل | توضیحات |
|---|---|
| عوامل ژنتیکی | اختلالات ژنتیکی ارثی مانند سندروم داون، کم‌خونی فانکونی، سندروم لی-فرومنی، و سندروم بلوم می‌توانند خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهند. |
| سابقه خانوادگی | وجود سابقه خانوادگی سرطان خون ممکن است خطر را افزایش دهد، به ویژه در اثر اختلالات ژنتیکی مشترک یا قرارگیری در معرض عوامل محیطی مشابه. |
| مواد شیمیایی | تماس طولانی‌مدت با مواد شیمیایی سرطان‌زا مانند بنزن که در صنایع پتروشیمی، تولید پلاستیک، و سوخت‌ها یافت می‌شود. |
| آلودگی هوا | ذرات معلق و آلاینده‌های ناشی از سوخت‌های فسیلی و دود خودروها می‌توانند باعث آسیب به سلول‌های خونی و افزایش خطر شوند. |
| استعمال دخانیات | مصرف سیگار و دخانیات با ترکیباتی مانند بنزن و نیکوتین خطر ابتلا به سرطان خون را تا ۵۰٪ افزایش می‌دهد. |
| پرتودرمانی و اشعه‌ها | قرارگیری در معرض اشعه‌های رادیواکتیو و پرتودرمانی می‌تواند باعث آسیب به DNA و افزایش خطر سرطان خون شود. |
| داروهای شیمی‌درمانی | داروهای شیمی‌درمانی که به DNA سلول‌ها آسیب می‌زنند، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهند. |
| اختلالات خونی | اختلالاتی مانند کم‌خونی آپلاستیک و اختلالات میلوپرولیفراتیو باعث رشد غیرطبیعی سلول‌های خونی شده و خطر ابتلا به لوسمی را افزایش می‌دهند. |
| عفونت‌ها | عفونت‌های ویروسی مانند EBV، HIV، یا HTLV-1 می‌توانند باعث جهش‌های ژنتیکی و افزایش خطر لوسمی شوند. |
| سبک زندگی و محیط | زندگی در مناطق با آلودگی بالا یا تماس با مواد شیمیایی مضر در محیط کار می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد. |
| عوامل هورمونی (زنان) | تغییرات هورمونی در دوران بارداری، یائسگی، یا مصرف داروهای هورمونی ممکن است خطر را افزایش دهد. |
| عوامل مرتبط با جنسیت | سرطان خون، مانند CLL، در مردان شایع‌تر است که ممکن است به دلایل ژنتیکی یا هورمونی باشد. |
| سن و جهش‌های تصادفی | در کودکان، جهش‌های تصادفی ژنتیکی در دوران جنینی عامل اصلی سرطان خون هستند، در حالی که در بزرگسالان، دلایل محیطی و سبک زندگی تأثیر بیشتری دارند. |
۱. سابقه خانوادگی سرطان خون
سابقه خانوادگی سرطان خون می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را در برخی افراد افزایش دهد، هرچند که این تأثیر بستگی به عوامل ژنتیکی و نوع سرطان خون دارد. در برخی موارد، اختلالات ژنتیکی ارثی می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند. به عنوان مثال، در سندروم لی-فرومنی که جهش در ژن TP53 رخ می‌دهد، خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله سرطان خون افزایش می‌یابد. همچنین، کم‌خونی فانکونی، که یک اختلال ارثی است و منجر به نقص در ترمیم DNA می‌شود، می‌تواند خطر ابتلا به لوسمی را بالا ببرد. افراد مبتلا به سندروم داون نیز بیشتر در معرض ابتلا به انواع خاصی از لوسمی هستند.
علاوه بر عوامل ژنتیکی، الگوهای خانوادگی و محیط مشترک نیز می‌توانند نقش داشته باشند. به طور مثال، اگر چندین نفر از اعضای خانواده به سرطان خون مبتلا شده باشند، این احتمال وجود دارد که در اثر عوامل ژنتیکی مشترک یا ترکیب ژن‌ها و محیط، خطر ابتلا به این بیماری در خانواده بالا رود.
همچنین، اعضای خانواده ممکن است در معرض عوامل محیطی مشابهی مانند مواد شیمیایی سرطان‌زا یا پرتودرمانی قرار داشته باشند که خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می‌دهد. در بسیاری از موارد، خطر ابتلا به سرطان خون به دلیل عوامل غیرژنتیکی مانند محیط و سبک زندگی است. به همین دلیل، مشاوره ژنتیک می‌تواند در خانواده‌هایی که سابقه سرطان خون دارند، کمک‌کننده باشد.
سابقه خانوادگی سرطان نگرانت کرده؟
برای ارزیابی نوبت بگیر.
۲. تماس با ترکیبات شیمیایی و آلودگی هوا
تماس با ترکیبات شیمیایی خاص یکی از عوامل شناخته‌شده در افزایش خطر ابتلا به سرطان خون است. مواد شیمیایی مانند بنزن که در صنایع مختلف مانند تولید پلاستیک، رنگ و سوخت‌ها وجود دارند، می‌توانند به سلول‌های خون آسیب رسانده و باعث تغییرات ژنتیکی شوند. این آسیب‌ها می‌تواند به رشد غیرقابل کنترل سلول‌های سرطانی منجر شود و خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان خون، از جمله لوسمی میلوئید حاد (AML) را افزایش دهد. افرادی که به طور مداوم با این مواد شیمیایی تماس دارند، مانند کارگران در صنایع پتروشیمی، بیشتر در معرض این خطر هستند.
آلودگی هوا نیز یکی دیگر از عوامل محیطی است که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهد. ذرات معلق در هوا، که ناشی از سوخت‌های فسیلی، دود خودروها و کارخانه‌ها هستند، حاوی مواد شیمیایی سرطان‌زای مختلفی هستند. قرار گرفتن در معرض این آلاینده‌ها به مدت طولانی می‌تواند به سیستم ایمنی و سلول‌های خونی آسیب برساند و خطر ابتلا به انواع سرطان خون را بالا ببرد. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که در مناطق آلوده به هوا زندگی می‌کنند، به طور خاص بیشتر در معرض خطر ابتلا به لوسمی هستند.
در نهایت، ترکیب تماس با مواد شیمیایی و آلودگی هوا با عوامل دیگر مانند ژنتیک و سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان خون را بیشتر کند. به ویژه در افرادی که زمینه ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری دارند، قرار گرفتن در معرض این عوامل محیطی می‌تواند باعث تسریع در بروز سرطان خون شود. بنابراین، جلوگیری از تماس با این ترکیبات و تلاش برای بهبود کیفیت هوا می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان کمک کند.
۳. سیگار و دخانیات
سیگار و دخانیات یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای بسیاری از انواع سرطان‌ها، از جمله سرطان خون هستند. ترکیبات سمی موجود در دود سیگار، مانند بنزن و نیکوتین، می‌توانند به سلول‌های خون آسیب وارد کرده و باعث جهش‌های ژنتیکی شوند. این تغییرات در DNA سلول‌های خونی ممکن است منجر به رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها و در نهایت ابتلا به لوسمی یا سایر انواع سرطان خون شود. همچنین، دود سیگار می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف را افزایش دهد.
افرادی که به طور مداوم از دخانیات استفاده می‌کنند، به ویژه کسانی که مدت زمان طولانی سیگار می‌کشند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان خون هستند. تحقیقاتی که روی افراد سیگاری انجام شده است نشان می‌دهند که مصرف دخانیات می‌تواند خطر ابتلا به لوسمی میلوئید حاد (AML) و لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) را افزایش دهد. بنابراین، ترک سیگار و کاهش استفاده از دخانیات می‌تواند به طور قابل توجهی از ابتلا به سرطان خون و دیگر بیماری‌های جدی جلوگیری کند.
متن انگلیسی:
cancer
The risk of acute myeloid leukemia increases with the number of cigarettes smoked and the number of years spent smoking. Someone who smokes has up to 50% higher risk of acute myeloid leukemia than someone who has never smoked.
ترجمه متن:
خطر ابتلا به لوسمی میلوئید حاد با افزایش تعداد سیگارهای کشیده شده و مدت زمانی که فرد سیگار می‌کشد، افزایش می‌یابد. فردی که سیگار می‌کشد، تا ۵۰٪ بیشتر از فردی که هرگز سیگار نکشیده، در معرض خطر ابتلا به لوسمی میلوئید حاد قرار دارد.
تشعشعات می‌توانند به DNA سلول‌ها آسیب وارد کنند و باعث ایجاد جهش‌های ژنتیکی شوند.۴. داروهای شیمی درمانی
افرادی که قبلا تحت شیمی درمانی برای درمان سایر سرطان‌ها قرار گرفته‌اند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان خون باشند. داروهای شیمی‌درمانی، به ویژه آن‌هایی که باعث آسیب به DNA سلول‌ها می‌شوند، می‌توانند زمینه‌ساز جهش‌های ژنتیکی و بروز سرطان خون شوند.
۵. سابقه پرتو درمانی
پرتو درمانی، اگرچه یک روش مؤثر برای درمان سرطان‌هاست، اما به دلیل تأثیر آن بر DNA سلول‌های سالم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهد. این خطر معمولا در افرادی دیده می‌شود که دوز بالایی از پرتو دریافت کرده‌اند یا به طور مکرر تحت درمان با پرتو قرار گرفته‌اند.
۶. قرار گرفتن در معرض تشعشعات
قرار گرفتن در معرض تشعشعات، به ویژه تابش‌های یونیزه‌شده مانند اشعه ایکس و گاما هم یکی از عوامل شناخته‌شده در افزایش خطر ابتلا به سرطان خون است. این نوع تشعشعات می‌توانند به DNA سلول‌ها آسیب وارد کنند و باعث ایجاد جهش‌های ژنتیکی شوند که در نهایت به رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها و بروز سرطان خون، از جمله لوسمی، منجر می‌شود. افرادی که در معرض این نوع تشعشعات به مدت طولانی قرار دارند، مانند کارکنان در صنایع هسته‌ای یا بیمارانی که درمان‌های پرتودرمانی برای دیگر سرطان‌ها دریافت کرده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به لوسمی هستند.
پرتودرمانی به ویژه در کودکان می‌تواند تاثیرات بیشتری داشته باشد و احتمال ابتلا به سرطان خون را در طول زمان افزایش دهد. تشعشعات همچنین ممکن است با دیگر عوامل محیطی یا ژنتیکی ترکیب شوند و خطر ابتلا به سرطان خون را بیشتر کنند. بنابراین، محدود کردن قرارگیری در معرض تشعشعات و استفاده از روش‌های حفاظتی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان خون کمک کند.
گاهی اختلالات ژنتیکی ارثی می‌توانند نقش مهمی در بروز سرطان خون ایفا کنند.۷. اختلالات خونی
اختلالات خونی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهند، زیرا در این اختلالات، سلول‌های خونی به‌طور غیرعادی رشد کرده یا عملکرد طبیعی خود را از دست می‌دهند. به عنوان مثال، اختلالاتی مانند کم‌خونی آپلاستیک یا اختلالات میلوپرولیفراتیو می‌توانند باعث ایجاد شرایطی شوند که در آن سلول‌های خونی به درستی تولید نمی‌شوند یا رشد غیرطبیعی دارند. این اختلالات می‌توانند به نوبه خود باعث آسیب به مغز استخوان و افزایش خطر ابتلا به انواع لوسمی شوند، چون سلول‌های خونی غیرطبیعی ممکن است به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند.
علاوه بر این، برخی اختلالات ژنتیکی مانند سندروم داون یا کم‌خونی فانکونی می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به سرطان خون باشند. این اختلالات با تغییرات در DNA یا نقص‌های ارثی در سلول‌های خونی، احتمال ایجاد جهش‌هایی که باعث سرطان خون می‌شود را افزایش می‌دهند. بنابراین، افرادی که دارای اختلالات خونی یا ژنتیکی خاص هستند، باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند و برای پیشگیری یا تشخیص زودهنگام سرطان خون اقدامات لازم را انجام دهند.
۸. بیماری های ژنتیکی
چنانچه پیش از این هم اشاره کردیم برخی از بیماری‌های ژنتیکی، مانند سندروم داون، آنمی فانکونی و سندروم بلوم، با افزایش خطر سرطان خون مرتبط هستند. این بیماری‌ها معمولاً با نقص در کروموزوم‌ها یا فرآیندهای ترمیم DNA همراه هستند که می‌تواند باعث تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های خونی شود.
نگران مشکل ژنتیکی برای سرطان خونی؟ از متخصص راهنمایی بگیر.
۹. انواع عفونت ها
عفونت‌ها می‌توانند در برخی موارد خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهند، به‌ویژه زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف شود یا دچار اختلال گردد. برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها با ایجاد التهاب مزمن و اختلال در عملکرد طبیعی سلول‌ها، می‌توانند به رشد غیرقابل کنترل سلول‌های خونی منجر شوند. به عنوان مثال، ویروس‌های EBV (ویروس اپشتاین-بار) و HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) شناخته شده‌اند که در برخی افراد می‌توانند با تحریک سیستم ایمنی و تغییرات در ساختار سلولی، باعث بروز لوسمی شوند.
در بین عفونت‌ها، برخی عفونت‌های ویروسی نقش مهمی در ابتلا به سرطان خون دارند. ویروس اپشتاین-بار، که عامل بروز mononucleosis است، می‌تواند در برخی افراد به لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) یا لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) منجر شود. همچنین، ویروس‌های دیگری مانند ویروس انسانی T-Cell (HTLV-1) می‌توانند در طول زمان تغییرات ژنتیکی در سلول‌های خونی ایجاد کرده و به سرطان خون تبدیل شوند. به همین دلیل، برخی ویروس‌ها به‌عنوان عوامل زمینه‌ای برای ابتلا به سرطان خون در نظر گرفته می‌شوند.
عفونت‌های مزمن، مانند عفونت‌های باکتریایی یا قارچی که باعث التهاب طولانی‌مدت در بدن می‌شوند، می‌توانند سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهند و آن را به طور غیرعادی فعال نگه دارند. این التهاب‌های مزمن ممکن است باعث آسیب به سلول‌های خونی شده و شرایطی را ایجاد کنند که در آن سلول‌های غیرطبیعی شروع به رشد و تقسیم می‌کنند. بنابراین، مراقبت از سلامت و درمان سریع و مؤثر عفونت‌ها می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان خون کمک کند.
علت ایجاد سرطان خون در کودکان
سرطان خون در کودکان، شایع‌ترین نوع سرطان در این گروه سنی است. یکی از دلایل اصلی بروز این بیماری، جهش‌های ژنتیکی در دوران جنینی است که سلول‌های خون‌ساز را غیرطبیعی می‌کند. سندروم‌های ژنتیکی مانند سندروم داون، بیماری‌های نقص ایمنی و تماس مادر با مواد شیمیایی یا اشعه در دوران بارداری از عوامل کلیدی هستند.
متن انگلیسی:
cincinnatichildrens
Most childhood leukemias are caused by chance mutations in the genes of white blood cells. Except for rare genetic cases, little is known about the causes of these diseases. Scientists are hard at work trying to learn how these mutations happen. The immune system plays a key role in protecting the body from diseases.
ترجمه متن:
بیشتر لوسمی‌های کودکان به دلیل جهش‌های تصادفی در ژن‌های گلبول‌های سفید خون ایجاد می‌شوند. به جز موارد نادر ژنتیکی، اطلاعات کمی در مورد علل این بیماری‌ها وجود دارد. دانشمندان در حال تلاش فراوان برای درک نحوه وقوع این جهش‌ها هستند. سیستم ایمنی بدن نقش کلیدی در محافظت از بدن در برابر بیماری‌ها دارد.
علت سرطان خون در بزرگسالان
در بزرگسالان، سرطان خون بیشتر به دلایل محیطی و سبک زندگی رخ می‌دهد. عواملی مانند استعمال دخانیات، تماس طولانی‌مدت با مواد شیمیایی مضر، قرارگیری در معرض تشعشعات رادیواکتیو و اختلالات خونی شایع‌ترین دلایل هستند. علاوه بر این، بیماری‌های خودایمنی یا ضعف سیستم ایمنی نیز ممکن است خطر بروز این بیماری را افزایش دهند.
سرطان خون در کودکان، شایع‌ترین نوع سرطان در این گروه سنی است. علت سرطان خون در زنان
در زنان، علاوه بر عوامل ژنتیکی و محیطی، تغییرات هورمونی نیز ممکن است در ایجاد سرطان خون نقش داشته باشد. شرایطی مانند دوران بارداری، یائسگی و مصرف برخی داروهای هورمونی ممکن است بر سیستم ایمنی و خون‌سازی تأثیر گذاشته و احتمال ابتلا را افزایش دهد.
علت سرطان خون در مردان
در مردان، سرطان خون معمولاً به دلایل محیطی مانند تماس با مواد شیمیایی در محیط کار یا استفاده از دخانیات بیشتر دیده می‌شود. همچنین، نوع‌های خاصی از سرطان خون مانند لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) در مردان شایع‌تر است. این تفاوت ممکن است به عوامل ژنتیکی یا هورمونی مرتبط باشد.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
علت سرطان خون می‌تواند شامل عوامل ژنتیکی، محیطی و برخی بیماری‌ها باشد. تغییرات در DNA سلول‌های خونی که ممکن است به طور تصادفی یا به دلیل اختلالات ارثی رخ دهند، می‌تواند منجر به بروز سرطان خون شود. همچنین، تماس با مواد شیمیایی سمی، آلودگی هوا و تشعشعات می‌تواند به سلول‌ها آسیب برساند و خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
عوامل محیطی دیگر، مانند عفونت‌ها و ویروس‌ها، نیز می‌توانند در بروز سرطان خون نقش داشته باشند. به علاوه، سبک زندگی و سابقه خانوادگی نیز می‌توانند بر خطر ابتلا تاثیر بگذارند. بنابراین، شناخت و جلوگیری از این عوامل خطر، انجام آزمایش‌های منظم و مراقبت از سلامت می‌تواند به پیشگیری از سرطان خون کمک کند. برای این منظور با مراجعه به بهترین متخصص خون، برای بررسی وجود سرطان اقدام کنید. همچنین با مشاوره آنلاین متخصص خون سابقه خانوادگی خود را اعلام کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!