هموروئید یکی از بیماری‌های شایع دستگاه گوارش است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود به آن دچار می‌شوند. این بیماری که با نام “بواسیر” نیز شناخته می‌شود، به متورم شدن وریدهای موجود در ناحیه مقعد و راست‌روده (رکتوم) گفته می‌شود. هموروئید می‌تواند باعث درد، خونریزی، خارش و ناراحتی‌های دیگر شود. اگرچه این مشکل در بسیاری از موارد جدی نیست، اما در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند منجر به عوارض شدیدتری شود.
در این مقاله، به بررسی جامع هموروئید از جمله علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان‌های موجود پرداخته‌ایم. همچنین نکات پیشگیری و راهکارهای خانگی برای کاهش علائم هموروئید را بررسی خواهیم کرد.
آشنایی با هموروئید
هموروئید چیست؟
هموروئید به گشاد شدن یا التهاب رگ‌های خونی در ناحیه مقعد و راست‌روده گفته می‌شود. این رگ‌های خونی به دلایل مختلفی دچار تورم شده و باعث ناراحتی بیمار می‌شوند. هموروئید به دو نوع کلی تقسیم می‌شود:
هموروئید داخلی: این نوع هموروئید در داخل راست‌روده (رکتوم) ایجاد می‌شود و معمولاً بدون درد است، اما می‌تواند باعث خونریزی شود.
هموروئید خارجی: این نوع در اطراف مقعد تشکیل شده و معمولاً با درد، خارش و گاهی لخته شدن خون (ترومبوزه شدن) همراه است.
انواع هموروئید داخلی بر اساس شدت بیماری
هموروئید داخلی بر اساس شدت بیماری به چهار درجه تقسیم می‌شود:
-
درجه ۱: هموروئید متورم شده اما از مقعد بیرون نمی‌زند.
-
درجه ۲: هموروئید هنگام دفع مدفوع بیرون می‌آید اما خودبه‌خود به داخل بازمی‌گردد.
-
درجه ۳: هموروئید هنگام دفع بیرون زده و فقط با دست به داخل بازمی‌گردد.
-
درجه ۴: هموروئید به‌طور دائم بیرون است و حتی با دست نیز به داخل بازنمی‌گردد.
علل ایجاد هموروئید
یبوست و فشار زیاد هنگام اجابت مزاج
فشار بیش از حد هنگام دفع مدفوع می‌تواند باعث افزایش فشار در رگ‌های خونی مقعد شده و به تدریج منجر به هموروئید شود.
بارداری و زایمان
در دوران بارداری، رحم بزرگ‌شده باعث افزایش فشار بر روی وریدهای لگن و مقعد می‌شود که می‌تواند منجر به هموروئید شود. همچنین فشار هنگام زایمان طبیعی نیز عامل ایجاد هموروئید است.
نشستن طولانی‌مدت
افرادی که مدت زیادی در حالت نشسته هستند (مانند کارمندان، رانندگان و دانشجویان) بیشتر در معرض خطر هموروئید قرار دارند.
رژیم غذایی نامناسب
مصرف کم فیبر و مایعات می‌تواند باعث یبوست شده و در نتیجه فشار روی مقعد افزایش یابد.
اضافه‌وزن و چاقی
افراد چاق به دلیل فشار بیشتر بر روی ناحیه لگن و مقعد، بیشتر دچار هموروئید می‌شوند.
بلند کردن اجسام سنگین
بلند کردن مداوم وزنه‌های سنگین فشار داخل شکمی را افزایش داده و خطر بروز هموروئید را افزایش می‌دهد.
علائم هموروئید
هموروئید بسته به نوع آن، علائم مختلفی دارد:
علائم هموروئید داخلی
-
خونریزی هنگام دفع مدفوع (بدون درد)
-
احساس ناراحتی و پری در ناحیه مقعد
-
بیرون‌زدگی هموروئید در مراحل پیشرفته
علائم هموروئید خارجی
-
درد و حساسیت در اطراف مقعد
-
خارش و سوزش
-
تورم و التهاب
-
مشاهده لخته خون در هموروئید ترومبوزه
روش‌های تشخیص هموروئید
پزشک معمولاً با استفاده از روش‌های زیر هموروئید را تشخیص می‌دهد:
معاینه فیزیکی
پزشک از طریق مشاهده ناحیه مقعد و لمس آن می‌تواند هموروئید خارجی را تشخیص دهد.
آنوسکوپی
برای بررسی هموروئید داخلی، پزشک از وسیله‌ای به نام آنوسکوپ استفاده می‌کند که وارد مقعد شده و داخل راست‌روده را بررسی می‌کند.
سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی
در برخی موارد، به‌ویژه اگر خونریزی مقعدی وجود داشته باشد، پزشک برای بررسی سایر بیماری‌های روده‌ای از کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی استفاده می‌کند.
درمان هموروئید
درمان‌های خانگی
-
مصرف فیبر: افزایش مصرف فیبر (مانند میوه، سبزیجات و غلات سبوس‌دار) باعث کاهش یبوست و فشار هنگام دفع می‌شود.
-
نوشیدن آب کافی: روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.
-
حمام سیتز: نشستن در آب گرم به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه چند بار در روز می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد.
-
استفاده از کمپرس سرد: کمپرس یخ در ناحیه مقعد می‌تواند تورم را کاهش دهد.
-
پرهیز از نشستن طولانی‌مدت: سعی کنید هر نیم ساعت از جای خود بلند شوید و حرکت کنید.
درمان‌های دارویی
-
پمادهای هموروئیدی حاوی هیدروکورتیزون برای کاهش التهاب
-
شیاف‌های مخصوص برای کاهش علائم هموروئید داخلی
-
داروهای مسکن برای کاهش درد
روش‌های جراحی و غیرجراحی
اگر هموروئید شدید باشد، پزشک ممکن است روش‌های درمانی زیر را پیشنهاد کند:
-
لیگاتور باند لاستیکی: با بستن یک نوار لاستیکی بر روی هموروئید، جریان خون آن قطع شده و از بین می‌رود.
-
اسکلروتراپی: تزریق یک ماده مخصوص برای کوچک کردن هموروئید
-
انعقاد با مادون قرمز یا لیزر: از انرژی گرمایی برای از بین بردن بافت هموروئیدی استفاده می‌شود.
-
هموروئیدکتومی: در موارد شدید، جراحی برای برداشتن هموروئید انجام می‌شود.
پیشگیری از هموروئید
برای جلوگیری از بروز هموروئید، نکات زیر را رعایت کنید:
-
مصرف کافی فیبر و مایعات
-
اجتناب از نشستن طولانی‌مدت
-
ورزش منظم
-
اجتناب از فشار هنگام دفع مدفوع
-
حفظ وزن سالم
نتیجه‌گیری
هموروئید یک بیماری شایع اما قابل کنترل است که در بسیاری از موارد با تغییر سبک زندگی و درمان‌های ساده بهبود می‌یابد. اگر علائم هموروئید شدید یا طولانی‌مدت باشد، باید به پزشک مراجعه کرد تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود. با رعایت رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم، می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.