سرفه خونی (هموپتیزی) در دوران بارداری می‌تواند علامتی هشداردهنده باشد که نیاز به بررسی فوری دارد. این وضعیت می‌تواند ناشی از علل خوش‌خیم مانند پارگی مویرگ‌ها در اثر سرفه شدید یا دلایل جدی‌تر مانند عفونت‌های ریوی، بیماری‌های قلبی-عروقی، ترومبوآمبولی ریه و سرطان باشد. در این مقاله، به بررسی دلایل سرفه‌های خونی در زنان باردار، روش‌های تشخیصی، راه‌های درمانی و راهکارهای پیشگیری می‌پردازیم.
بارداری دوره‌ای حساس است که تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی متعددی را به همراه دارد. برخی از این تغییرات می‌توانند باعث افزایش خطر بروز مشکلات ریوی و عروقی شوند. سرفه خونی، به‌ویژه در دوران بارداری، می‌تواند علامتی از مشکلات جدی باشد و نیازمند بررسی فوری پزشکی است. در این مقاله، به طور جامع دلایل احتمالی، روش‌های تشخیص و مدیریت سرفه‌های خونی در زنان باردار بررسی می‌شود.
دلایل سرفه خونی در زنان باردار
سرفه خونی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که برخی خوش‌خیم و برخی دیگر خطرناک هستند.
علل خوش‌خیم و شایع
پارگی مویرگ‌های دستگاه تنفسی
سرفه‌های مکرر و شدید می‌توانند باعث پارگی مویرگ‌های کوچک در ریه و دستگاه تنفسی فوقانی شوند که در نتیجه آن خون در ترشحات سرفه مشاهده می‌شود.
عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
سرماخوردگی، آنفلوآنزا و برونشیت می‌توانند باعث تحریک مجاری تنفسی و منجر به سرفه خونی شوند.
ریفلاکس معده (GERD)
ریفلاکس اسید معده که در بارداری شایع است، می‌تواند باعث تحریک حلق و حنجره شده و در برخی موارد منجر به سرفه‌های خونی شود.
علل جدی و تهدیدکننده
آمبولی ریه (PE)
آمبولی ریه یکی از علل جدی سرفه‌های خونی در بارداری است که می‌تواند به علت افزایش لخته‌های خون در بارداری ایجاد شود. علائم همراه شامل تنگی نفس، درد قفسه سینه و تپش قلب است.
بیماری سل
سل ریوی می‌تواند منجر به سرفه‌های خونی شود و در برخی زنان باردار که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، احتمال بروز آن افزایش می‌یابد.
سرطان ریه
اگرچه نادر است، اما سرطان ریه می‌تواند باعث سرفه‌های خونی شود.
ناهنجاری‌های عروقی (AVM)
ناهنجاری‌های عروقی در ریه‌ها می‌توانند در دوران بارداری بدتر شوند و منجر به هموپتیزی شوند.
روش‌های تشخیص سرفه خونی در بارداری
شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی
پزشک اطلاعاتی در مورد شدت، مدت و عوامل تشدیدکننده سرفه‌های خونی، همچنین سایر علائم مانند تب، کاهش وزن، درد قفسه سینه و تنگی نفس را بررسی می‌کند.
آزمایش‌های تشخیصی
آزمایش خون
بررسی میزان هموگلوبین، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها می‌تواند در تشخیص عفونت یا بیماری‌های خونی کمک کند.
تصویربرداری پزشکی
-
رادیوگرافی قفسه سینه: اولین روش برای بررسی ناهنجاری‌های ریوی
-
سی‌تی‌اسکن ریه با ماده حاجب: برای تشخیص آمبولی ریه و توده‌های غیرطبیعی
-
MRI: در صورت لزوم برای بررسی ناهنجاری‌های عروقی
تست‌های تنفسی و برونکوسکوپی
در موارد مشکوک به سرطان ریه یا خونریزی غیرقابل توضیح، از برونکوسکوپی استفاده می‌شود.
روش‌های درمانی برای سرفه‌های خونی در بارداری
درمان‌های حمایتی و غیرتهاجمی
-
استراحت کافی و مصرف مایعات گرم
-
استفاده از دستگاه بخور برای کاهش تحریک مجاری تنفسی
-
مصرف داروهای ضد سرفه (طبق تجویز پزشک)
درمان دارویی
درمان عفونت‌های تنفسی
-
آنتی‌بیوتیک‌ها (در صورت عفونت باکتریایی)
-
ضدویروس‌ها (در مواردی مانند آنفلوآنزا)
درمان آمبولی ریه
-
هپارین و سایر داروهای ضدانعقادی برای جلوگیری از تشکیل لخته
کنترل ریفلاکس معده
-
تجویز آنتی‌اسیدها و داروهای کاهش‌دهنده اسید معده
روش‌های تهاجمی
-
در موارد خونریزی شدید، ممکن است مداخلات مانند آمبولیزاسیون عروق ریه لازم باشد.
-
در صورت وجود ناهنجاری‌های عروقی، جراحی ممکن است مورد نیاز باشد.
پیشگیری از سرفه‌های خونی در دوران بارداری
کنترل عفونت‌ها
-
دریافت واکسن آنفلوآنزا و پنوموکوک
-
رعایت بهداشت فردی و شستن دست‌ها
پیشگیری از آمبولی ریه
-
تحرک کافی در دوران بارداری
-
استفاده از جوراب‌های ضد آمبولی در افراد مستعد لخته شدن خون
مدیریت ریفلاکس معده
-
پرهیز از مصرف غذاهای چرب و تند
-
اجتناب از دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا
نتیجه‌گیری
سرفه‌های خونی در دوران بارداری می‌توانند از علل خوش‌خیم مانند پارگی مویرگ‌ها تا شرایط خطرناک مانند آمبولی ریه متغیر باشند. تشخیص سریع و درمان مناسب، نقش مهمی در کاهش عوارض و حفظ سلامت مادر و جنین دارد. توجه به عوامل پیشگیری‌کننده و مشورت با پزشک در صورت مشاهده سرفه‌های خونی ضروری است.