فهرست مطالب
تغییرات هورمونی در دوران بارداری و تغییرات فیزیکی بدن که در طول هفته‌های مختلف بارداری ایجاد می‌شود، همگی می‌توانند موجب بروز یک سری علائم و عوارض برای زنان باردار شوند. یکی از این عوارض، مشکلات گوارشی است که می‌تواند به صورت یبوست یا اسهال‌شدن در بارداری ظاهر شود. در این مقاله از دکترتو با بررسی دلایل اسهال در بارداری، روش‌های موثر درمان آن را نیز بررسی می‌کنیم. شما می‌توانید از سامانه نوبت دهی دکترتو نسبت به تعیین وقت ویزیت حضوری و یا مشاوره آنلاین با بهترین متخصصین داخلی اقدام کنید.
اسهال در بارداری چیست؟
اسهال یک بیماری شایع و رایج است که می‌تواند هر فردی از جمله زنان باردار را درگیر کند. در دوران بارداری، اسهال و دلپیچه ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند. گاهی اوقات تنها دلیل اسهال در بارداری، تغییرات هورمونی یا فیزیکی است. اما در برخی مواقع این اسهال با بارداری ارتباطی ندارد و می‌تواند ناشی از عفونت یا یک اختلال گوارشی و روده‌ای نیز باشد. پزشک می‌تواند با در نظر گرفتن تمام علائم و نشانه‌ها و از همه مهم‌تر شدت اسهال، تشخیص دهد که آیا به درمان پزشکی نیاز است یا این که اسهال خود به خود برطرف می‌شود. پزشکان عمدتا اسهال شدن در بارداری را طبیعی در نظر می‌گیرند. اما اگر اسهال شدید بود یا با علائمی مانند تب یا خون در مدفوع همراه بود، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
متن انگلیسی:
pampers
Diarrhea during pregnancy is relatively common and may be caused by hormonal changes, changes in diet, or increased sensitivity to certain foods. In most cases, it’s mild and resolves on its own.
ترجمه متن:
اسهال در دوران بارداری نسبتاً شایع است و ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی، تغییر در رژیم غذایی یا افزایش حساسیت به برخی غذاها باشد. در بیشتر موارد، خفیف است و خود به خود برطرف می‌شود.
۱. اسهال در اوایل بارداری و جنسیت
برخی از باورهای اشتباه اسهال در اوایل دوران بارداری را با جنسیت جنین مرتبط می‌دانند. اما تاکنون هیچ نوع شواهد علمی این نظریه را تایید نکرده و اسهال در اوایل بارداری هیچ ارتباطی با جنسیت جنین ندارد. تغییرات هورمونی که در اوایل بارداری ایجاد می‌شود و همچنین تغییر رژیم غذایی و حساسیت به برخی از غذاها، علت اصلی اسهال در بارداری در روزهای اول است.
۲. اسهال در ماه آخر بارداری
در سه ماهه سوم، خصوصا در ماه آخر و نزدیک به زمان زایمان، اسهال‌شدن امری طبیعی و شایع است. با نزدیک‌شدن به زایمان، افزایش ترشح ماده شیمیایی پروستاگلاندین در بدن، باعث منقبض شدن رحم و افزایش سرعت حرکت روده‌ها می‌شود. در نتیجه این شرایط می‌تواند منجر به اسهال در بارداری شود. حتی می‌تواند اسهال شدن در اواخر بارداری و در ماه آخر را یکی از نشانه‌های نزدیک‌شدن به زمان زایمان در نظر گرفت.
ماه آخر بارداری هستی و اسهال شدید گرفتی؟
از متخصص کمک بگیر.
۳. اسهال آبکی در بارداری
در صورت آبکی بودن اسهال در بارداری و از همه مهم‌تر ادامه‌دار شدن آن، یکی از ریسک‌هایی که مادران باردار را تهدید می‌کند، دهیدراته شدن است. به همین دلیل هم به مصرف مکرر مایعات ضروری است تا آب مورد نیاز بدن تامین شود.
۴. اسهال سیاه در بارداری
زمانی که اسهال بارداری سیاه رنگ باشد، باید حتما آن را جدی گرفت و سریعا به پزشک مراجعه کرد. مدفوع اسهالی و سیاه رنگ در بارداری ممکن است به معنای وجود خون در دستگاه گوارش باشد. البته گاهی اوقات یک سری داروها، مکمل‌ها یا غذاها هم می‌توانند باعث سیاه شدن اسهال در بارداری شوند. برای مثال مصرف مکمل آهن یکی از عوامل مدفوع سیاه در دوران بارداری است.
۵. اسهال خونی در بارداری
بر اساس اکثر مطالعات صورت گرفته، وجود خون در مدفوع در دوران بارداری متداول است و گاهی اوقات، اسهال در بارداری به صورت اسهال خونی است. با این حال در بیشتر مواقع علل بروز چنین شرایطی زیاد جدی و خطرناک نیست و شرایطی مانند هموروئید بارداری یا شقاق مقعدی، باعث اسهال خونی در زنان باردار می‌شود. حتی اسهال مکرر و شدید هم می‌تواند با فشار وارد کردن به رگ‌های مقعد، باعث خونی شدن مدفوع شود. به ندرت، مدفوع خونی در بارداری به دلیل شرایط جدی‌تری مانند بیماری التهابی روده یا زخم معده است. البته باید بیماری های ویروسی و عفونت‌هایی که می‌توانند موجب بروز اسهال خونی شوند را هم در نظر گرفت و در صورت وجود سایر علائم یا مزمن بودن اسهال خونی، حتما به پزشک مراجعه کرد.
۶. اسهال شدید در بارداری
زمانی که اسهال در بارداری برای مدت ۴۸ ساعت بیشتر طول کشید و خیلی شدید بود، حتما باید سریعا برای درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید. اسهال شدید در بارداری، همراه با علائمی همچون تب، استفراغ مکرر و مدفوع خونی جزو علائمی است که باید آنها را جدی گرفت.
کم‌آبی ناشی از اسهال می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.علائم اسهال در بارداری
اسهال در بارداری با مدفوع شل یا آبکی مشخص می‌شود که گاهی خفیف و گاهی هم شدیدتر است. البته ممکن است علائم دیگری هم همراه با اسهال شدن در دوران بارداری مشاهده شود که شدت و نوع آنها، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از این علائم طبیعی هستند و برخی دیگر می‌توانند نشان دهنده وجود یک مشکل جدی‌تر باشند. برای مثال نشانه‌هایی مانند تب، خون در مدفوع یا مخاط در مدفوع، می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل اساسی باشد و باید حتما به پزشک مراجعه کرد.
۱. افزایش دفعات دفع مدفوع آبکی
گاهی اوقات اسهال در بارداری شدیدتر است و در طول روز، دفعات دفع مدفوع آبکی افزایش می‌یابد. با بیشتر شدن میزان دفع مدفوع آبکی در طول روز، بدن دهیدراته می‌شود و احتمال ضعف و بی‌حالی افزایش می‌یابد.
۲. درد و کرامپ های شکمی
برای برخی از افراد، همراه با اسهال، دل‌درد و دل‌پیچه‌های شدید هم مشکل‌ساز می‌شود. دل درد در بارداری و گرفتگی‌های شدید شکمی، خصوصا در سه ماهه اول شایع است و می‌توان گرفتگی یا درد شکم را به عنوان علائم مرتبط با اسهال در نظر گرفت.
۳. تهوع، استفراغ و بی‌حالی
با وجودی که تهوع و استفراغ و بی‌حالی از علائم شایع بارداری، خصوصا در ماه‌های اول است، اما گاهی اوقات به همراه اسهال این نشانه‌ها هم وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. حالت تهوع و استفراغ‌کردن جزو علائمی هستند که ممکن است همراه با اسهال در بارداری مشاهده شوند و مجموع این علائم می‌تواند نشانه‌ای از مسمومیت غذایی یا یک عفونت گوارشی باشد.
۴. کم آبی
اسهال شدید و مزمن که چند روز ادامه داشته باشد، می‌تواند باعث دهیدراته شدن بدن شود. کم آبی یکی از علائم بسیار مهم و قابل توجه اسهال در بارداری است که باید به آن توجه کرد. تشنگی و احساس خشکی دهان و کم‌شدن حجم ادرار از نشانه‌های کم آبی بدن است. کم آبی را می‌توان با مصرف بیشتر مایعات، خصوصا آب جبران کرد.
علل اسهال در بارداری
همان‌طور که گفته شد، اسهال شدن در بارداری طبیعی و رایج است و بسیاری از زنان باردار، این شرایط را تجربه می‌کنند. اسهال در بارداری هم می‌تواند به خود شرایط بارداری مربوط شود و هم به دلایل دیگری غیر از بارداری اتفاق بیفتد. علل شایع اسهال بارداری شامل موارد زیر است:
- تغییرات هورمونی، تغییرات فیزیکی بدن و حساسیت‌های غذایی
- استرس و اضطراب
- عفونت‌های ویروسی، مانند عفونت رتروویروس‌ها یا نوروویروس‌ها
- عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت با سالمونلا
- عفونت‌های انگلی
- مسمومیت غذایی
- عوارض جانبی مصرف برخی از داروها یا مکمل‌ها
- عدم تحمل برخی غذاها
- سندروم روده تحریک‌پذیر
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- کولیت زخمی
۱. تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی یکی از اصلی‌ترین علل اسهال در بارداری، خصوصا در سه ماهه اول است. تغییر هورمون‌ها ممکن است باعث کندشدن عملکرد سیستم گوارش شما شود که در این شرایط یبوست را تجربه می‌کنید. اما اگر تغییرات هورمونی بالعکس باعث تسریع کارکرد سیستم گوارش شود، نتیجه آن اسهال شدن در بارداری است. برای مثال یکی از هورمون‌هایی که افزایش آن می‌تواند منجر به اسهال شود، پروستاگلاندین است که موجب افزایش حرکات روده می‌شود.
۲. تغییرات رژیم غذایی و حساسیت به برخی مواد غذایی
تغییرات رژیم غذایی یکی دیگر از دلایل مهم اسهال در بارداری است. بسیاری از افراد زمانی که متوجه بارداری خود می‌شوند در رژیم غذایی‌شان تغییراتی ایجاد می‌کنند. تغییرات رژیم غذایی می‌تواند باعث ناراحتی معده و به طور بالقوه باعث اسهال شود. علاوه بر این، عدم تحمل برخی از غذاها یا حساسیت‌های غذایی در دوران بارداری شایع است. زمانی که معده قادر به تحمل برخی از غذاها نیست، احتمال اسهال شدن در بارداری وجود دارد.
متن انگلیسی:
americanpregnancy
Another reason diarrhea occurs is because some pregnant women become sensitive to particular foods. These could be foods you have eaten often before, but eating them while pregnant can give you an upset stomach or diarrhea.
ترجمه متن:
یکی دیگر از دلایل بروز اسهال این است که برخی از زنان باردار به غذاهای خاصی حساس می‌شوند. اینها می‌توانند غذاهایی باشند که قبلاً اغلب خورده‌اید، اما خوردن آنها در دوران بارداری می‌تواند باعث ناراحتی معده یا اسهال شود.
۳. مکمل های بارداری
ویتامین و مکمل‌هایی که در دوران بارداری مصرف می‌کنید گاهی اوقات روی سیستم گوارشی شما اثر می‌گذارد و باعث ناراحتی معده می‌شود. این ناراحتی معده ممکن است باعث تهوع و استفراغ، نفخ، دلپیچه یا حتی اسهال شود.
۴. عفونت های گوارشی و مسمومیت غذایی
افراد باردار می‌توانند به دلایلی غیرمرتبط با بارداری هم اسهال را تجربه کنند. عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، مسمومیت یا آلرژی غذایی و اختلالات گوارشی از جمله این موارد است. برای مثال اسهال مزمن می‌تواند نشانه‌ای از یک اختلال روده‌ای مانند بیماری های التهابی روده باشد. مصرف آب یا غذای آلوده هم علت بروز اسهال عفونی در دوران بارداری است. معمولا این موارد با علائمی همچون تب، دلپیچه، خون در ادرار یا کاهش وزن و استفراغ هم همراه هستند.
تغییرات هورمونی می‌توانند باعث اسهال در بارداری شوند.تشخیص اسهال در بارداری
در بیشتر مواقع اسهال در بارداری خود به خود برطرف می‌شود و نیازی به تشخیص و پیگیری آن نیست. خصوصا زمانی که علائم نگران‌کننده‌ای با آن دیده نمی‌شود. با این حال زنان بارداری که بیشتر از سه بار در روز مدفوع شل و آبکی داشته باشند، احتمالا اسهال دارند. زمانی که اسهال شدید و ادامه‌دار شود یا با علائمی همچون تب و استفراغ همراه شد، پزشک برای تشخیص از تست‌های آزمایشگاهی مانند تست آنالیز مدفوع یا آزمایش خون کمک می‌گیرد.
درمان اسهال در بارداری
اکثر موارد اسهال در بارداری، در عرض چند روز خود به خود برطرف می‌شود. نگرانی اصلی اسهال، دهیدراته شدن بدن است. به همین دلیل هم زنان بارداری که اسهال می‌شوند باید مدام آب و مایعات بیشتری مصرف کنند. با آبرسانی بدن و بازیابی الکترولیت‌های از دست رفته، عوارض و ناراحتی‌های احتمالی ناشی از اسهال هم برطرف می‌شود.
با این حال اگر اسهال خود به خود برطرف نشد یا با علائمی مانند تب و خون در مدفوع همراه بود، پزشک ممکن است مصرف یک سری داروها یا سایر درمان‌ها را توصیه کند. درمان بر اساس علت دلپیچه و اسهال در بارداری متفاوت است.
| ویژگی | درمان‌های مفید | درمان‌های مضر |
|---|---|---|
| آب و مایعات | مصرف مایعات زیاد (آب، سوپ، آب میوه‌های طبیعی) برای جلوگیری از کم‌آبی بدن | مصرف مایعات حاوی کافئین یا الکل که باعث از دست رفتن آب بدن می‌شود |
| پروبیوتیک‌ها | مصرف مکمل‌های پروبیوتیک (با مشورت پزشک) که به تنظیم فلور میکروبی روده کمک می‌کند | خود درمانی با پروبیوتیک‌های بدون تجویز پزشک ممکن است مناسب نباشد |
| داروهای ضداسهال | برخی داروها مانند لوموپریدین (با تجویز پزشک) برای کاهش علائم | استفاده از داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید (Imodium) بدون مشورت پزشک |
| آب برنج یا آش برنج | مصرف آب برنج یا آش برنج به عنوان یک درمان طبیعی برای آرام کردن روده‌ها | مصرف غذاهای سنگین یا چرب که ممکن است علائم را بدتر کند. |
| غذاهای سبک | خوردن غذاهای سبک و آسان هضم مانند برنج سفید، سیب‌زمینی آب‌پز، نان خشک | مصرف غذاهای پرادویه، چرب یا سرخ‌شده که می‌تواند باعث تحریک روده‌ها شود. |
| استراحت | استراحت کافی و کاهش استرس برای بهبود وضعیت روده‌ها | فعالیت‌های فیزیکی شدید یا استرس‌زا که ممکن است علائم را تشدید کند. |
| سبزیجات و میوه‌ها | میوه‌ها و سبزیجات با فیبر ملایم مانند سیب و هویج | مصرف میوه‌ها و سبزیجات خام که ممکن است گاز و نفخ ایجاد کنند. |
۱. داروی اسهال در بارداری
گاهی برای رفع اسهال در بارداری به مصرف برخی داروها نیاز است. برای مثال اگر اسهال شدن در بارداری به دلیل عفونت باکتریایی یا انگلی باشد، درمان آنتی‌بیوتیکی یا مصرف داروهای ضد انگل، عفونت را درمان می‌کند. داروهای ضداسهال هم می‌توانند اسهال خفیف را درمان کنند. نکته مهم در خصوص مصرف دارو برای رفع اسهال بارداری این است که زنان باردار مجاز به مصرف همه داروها نیستند. به همین دلیل نباید بدون مشورت با پزشک، هیچ دارویی را مصرف کنند.
۲. قرص اسهال در بارداری
قرص‌های ضداسهال همگی در دوران بارداری ایمن نیستند و نمی‌توان از آنها استفاده کرد. یکی از داروهای ایمن و بی‌خطر برای درمان اسهال در بارداری، قرص ضداسهال لوپرامید است. اما مصرف داروهای ضداسهال دیفنوکسیلات یا بیسموت ساب سالیسیلات، در دوران بارداری مجاز نیست.
مصرف زیاد فیبر یا لبنیات ممکن است وضعیت را تشدید کند؛ بنابراین برنامه غذایی در اسهال بارداری بسیار مهم است.۳. برای اسهال در بارداری چه بخوریم؟
غذاها و نوشیدنی های مختلفی می‌توانند به کنترل و درمان دلپیچه و اسهال در بارداری کمک کنند. مصرف مواد غذایی زیر برای زنان بارداری که اسهال هستند، مفید است:
- هیدراته بمانید؛ تا جای ممکن آب بنوشید تا آب و الکترولیت‌های از دست رفته بدنتان جبران شود.
- آب گوشت یک غذای مقوی و مفید برای کسی است که اسهال دارد و می‌تواند ویتامین‌ها و مواد معدنی از دست رفته را هم جبران کند.
- نوشیدنی های قندی را حذف یا محدود کنید.
- غذاهای ملایم مانند موز، برنج دمی، ماست پروبیوتیک و سیب بخورید.
- غذاهای پروبیوتیک بخورید تا تعادل گوارشی شما حفظ شود.
- آب میوه‌های طبیعی مصرف کنید.
۴. درمان خانگی اسهال در بارداری
تنها زمانی که اسهال موقتی و خفیف است و با علائم نگران‌کننده دیگری همراه نیست، می‌توانید به فکر درمان‌های خانگی باشید. راهکارهای زیر به عنوان درمان خانگی دلپیچه و اسهال در بارداری به شما کمک می‌کند تا این شرایط را بهتر و موثرتر مدیریت کنید:
- افزایش مصرف مایعات (هر دو ساعت یک بار یک لیتر آب بنوشید)
- چای زنجبیل با خواص ضد اسپاسمی که دارد به رفع علائم اسهال کمک می‌کند.
- دو تا سه قاشق غذاخوری عسل را در آب گرم حل کنید و بنوشید؛ خواص آنتی‌اکسیدانی عسل به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
- ترکیب آب‌لیمو، مقداری فلفل سیاه و کمی پودر زنجبیل در آب گرم به تسکین اسهال کمک می‌کند.
- دم‌نوش نعناع یا عرق نعناع به رفع خانگی اسهال کمک می‌کند.
دنبال بهترین راه درمان خانگی اسهال هستی؟ کلیک کن و بپرس.
۵. درمان گیاهی اسهال در بارداری
داروها و درمان‌های گیاهی برای اسهال وجود دارد که برخی از این درمان‌ها برای رفع اسهال در بارداری استفاده می‌کنند. اما باید در نظر داشت که بی‌خطر بودن یا ایمن بودن این داروها و درمان‌های گیاهی برای زنان باردار بررسی نشده و نباید بدون مشورت با پزشک از این درمان‌ها استفاده کرد. برخی از درمان‌های گیاهی برای رفع دلپیچه و اسهال در بارداری شامل موارد زیر است:
- دم‌نوش دارچین و زنجبیل
- دم‌نوش بابونه برای رفع اسهال
- چای ریحان و عسل
- درمان اسهال بارداری با آنغوزه
- تخم شنبلیله
- ساشه گرانول دینه
- داروهای گیاهی حاوی پروبیوتیک‌ها
عوارض اسهال در بارداری
در بیشتر مواقع اسهال‌شدن در بارداری بی‌خطر است و خود به خود برطرف می‌شود. اصلی‌ترین ریسک این شرایط، دهیدراته شدن و کم آبی بدن است که می‌تواند هم مادر و هم جنین را تحت تاثیر قرار دهد. عدم تعادل الکترولیت‌ها به دنبال اسهال مزمن که برای چندین روز متوالی ادامه دارد، یکی دیگر از عوارض اسهال در بارداری است که برای سلامت مادر و جنین خطرناک است. در نهایت اگر علت اسهال بارداری، عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی باشد، این شرایط ممکن است به مشکلات و اختلالاتی برای جنین منجر شود. تولد نارس، سقط جنین یا عفونت نوزادی، از جمله عوارض ناشی از اسهال عفونی در دوران بارداری است.
پیشگیری از اسهال در بارداری
زمانی که اسهال در بارداری نتیجه تغییرات ناشی از بارداری باشد، اجتناب‌ناپذیر است و تنها می‌توان با رعایت رژیم غذایی یا افزایش مصرف مایعات، از بروز عوارض ناشی از آن پیشگیری کرد. با این حال، رعایت بهداشت فردی و بهداشت غذایی کمک می‌کند تا ریسک ابتلا به عفونت‌های انگلی، باکتریایی و ویروسی کاهش یابد و به این ترتیب زنان باردار کمتر در معرض خطر اسهال عفونی قرار داشته باشند. برای پیشگیری اسهال‌شدن در بارداری، نکات زیر را در نظر بگیرید:
- آب بطری یا آب جوشیده شده را جایگزین آب لوله‌کشی کنید.
- از مصرف میوه ها و سبزیجات خام و خوب شسته نشده خودداری کنید و سعی کنید حتما پوست میوه ها را قبل از مصرف بگیرید.
- مواد غذایی مانند گوشت، ماهی و تخم‌مرغ را خوب بپزید و از مصرف مواد غذایی نیم‌پز خودداری کنید.
- غذای بیرون را مصرف نکنید.
- در بیرون از خانه به صورت مدام از ضدعفونی کننده دست استفاده کنید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
اسهال در بارداری یک امر شایع و طبیعی است که معمولا به دنبال تغییرات هورمونی و فیزیکی بدن، ایجاد شده و خود به خود هم برطرف می‌شود. با این حال اگر اسهال برای بیش از چند روز ادامه داشت یا این که با علائم نگران‌کننده‌ای مانند خون در ادرار یا تهوع و تب همراه بود، باید حتما برای بررسی بیشتر، به دکتر داخلی مراجعه کنید. اسهال عفونی یا اسهال ناشی از اختلالات گوارشی در دوران بارداری به مراقبت و درمان فوری نیاز دارد و در صورت درمان نشدن، سلامتی مادر و جنین به خطر می‌افتد. در صورتی که امکان حضور در مطب ندارید می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!