روابط خارج از تاهل یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده‌ی ثبات، عملکرد و تداوم روابط زناشویی بوده و به معنی برقراری صمیمیت جنسی یا عاطفی با فردی غیر از همسر است. این بحران نه تنها سبب از هم گسیختگی پیوندهای زناشویی می‌شود، بلکه غالباً منجر به آسیبهای جبران‌ناپذیر میان روابط والدین و فرزندان نیز خواهد شد.
خیانت در زندگی زناشویی به‌عنوان یک معضل اجتماعی پنهان جامعه‌ی ایران، آسیبی چندبعدی است که پیامدهای آن نهاد خانواده، تربیت فرزندان، سلامت و امنیت جامعه را به خطر می‌اندازد.
اغلب آسیب‌شناسان، روان‌شناسان، مشاوران خانواده و حتی خود خانواده‌ها از خیانت در زندگی زناشویی به‌عنوان یک معضل اجتماعیِ رو به رشد یاد می‌کنند که عوامل آن برحسب شرایط فردی، اجتماعی و بـین‌فردی متفاوت است.
انواع خیانت
خیانت جسمانی یا جنسی
رابطه‌ی جنسی خارج از زندگی زناشویی را خیانت جنسی تعریف می‌کنند.
خیانت عاطفی یا هیجانی
خیانت فقط رابطه‌ی جنسی با فرد دیگر نیست. خیانت عاطفی، احساسی است که شخص به جنس مخالفی غیر از همسر خود دارد و به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که چنین چیزی وجود ندارد. در این نوع خیانت، فرد احساس می‌کند به شخص خارج از رابطه‌ی ازدواجش، نزدیک‌تر است و ممکن است افزایش تمایل جنسی نسبت به آن فرد را هم تجربه کند.
خیانت اینترنتی
شامل ارسال پیام از طریق شبکه‌های اجتماعی (واتس‌اپ، اینستاگرام، تلگرام)، گفت‌وگوهای جنسی، به اشتراک گذاشتن تصویرهای غیراخلاقی، فیلم‌های پورن و قرار گذاشتن از طریق اینترنت با جنس مخالف است و یکی از انواع خیانت محسوب می‌شود.
مراحل خیانت
خیانت به همسر دارای مراحل و شرایطی است که هرکدام زمینهساز وقوع مرحله‌ی بعد می‌شوند و می‌توان آن را به چهار مرحله تقسیم کرد:
مرحله‌ی اول: درگیری ذهنی
مرحله‌ی دوم: اقدام به ارتباط و آشنایی بیشتر
مرحله‌ی سوم: عمیق شدن روابط عاطفی و برقراری رابطه‌ی جنسی
مرحله‌ی چهارم: شدت ارتباط و مطلع شدن همسر
عوامل زمینهساز روابط خارج از تاهل
مشکلات روانی- شخصیتی
ابتلا به بیماری‌های روانی، تنوع‌طلبی، شخصیت هیجان‌خواه، اختلالات شخصیتی (اختلال پارانوئید و وابسته) و برخی از ویژگی‌های شخصیتی مانند (سلطه‌جویی، کنترل، خودشیفتگی)، نیاز به جلب توجه در زنان و اثبات مردانگی در مردان مواردی هستند که موجبات برقراری روابط خارج از تاهل را به‌خصوص در دهه‌ی اول زندگی زناشویی، درست زمانی که زن و مرد به لحاظ ظاهری و جسمی جوان و شاداب هستند، فراهم می‌آورد.
گفت‌وشنودهای ناکارآمد
گفتگو از اساسی‌ترین مهارت‌ها در تحکیم روابط بین زوجین و ایجاد فضای گرم در خانواده‌ها است. این مهارت فرصتی را فراهم می‌کند تا افراد علایق، صمیمیت و کدورت‌ها را ابراز کنند و مانع ایجاد فاصله‌ی عاطفی بین زوجین شود.
بی‌احترامی
احترام به همسر یک اصل مشترک در تمامی روابط موفق و پایدار است. بدگویی، توهین و تحقیر از مصادیق بی‌احترامی است که ضمن لطمه زدن به عزت‌نفس هر یک از زوجین، موجب دلزدگی عاطفی بین آن‌ها می‌شود. بی‌احترامی در بلندمدت آسیبهای مخربی در روابط زوجین ایجاد می‌کند.
مسائل جنسی و جسمی
عدم تمکین همسر در رابطه‌ی جنسی، ناتوانی جنسی، عقیم بودن، گرایش جنسی انحرافی، بیماری‌های مزمن جنسی و جسمی، سرد شدن زوجین نسبت به ظاهر یکدیگر، فاصله در رابطه و فقدان هرگونه جذابیت جنسیتی زن و مرد و در نهایت بی‌ضرر دانستن روابط خارج از ازدواج از جمله مواردی است که می‌تواند از عوامل مؤثر بر بروز رابطه‌ی خارج از تاهل باشد.
مسائل عاطفی
خلأ عاطفی، فقدان درک و همدلی در زندگی زناشویی، بی‌توجهی از سوی زوجین، مشکلات رفتاری همسر همراه با خشونت کلامی و فیزیکی و عدم احساس خوشبختی نمونه‌هایی است که می‌تواند یکی از زوجین را به‌سوی روابط خارج از تاهل ترغیب کند.
شبکه‌های اجتماعی
وجود اینترنت و ماهواره و به دنبال آن دیدن فیلم‌های پورن، روابط جنسی غیر‌واقعی و غیر‌بهداشتی و آزادی‌های کاذب در روابط زوجین با جنس مخالف، همگی می‌توانند از مواردی باشند که زوجین را به داشتن رابطه‌ی خارج از تاهل ترغیب کنند.
عوامل بیرونی
مشکل مالی و تحصیلی، اختلاف بر سر تربیت فرزند، مشکلات محیط کار (دوری راه و ساعات کار طولانی و دوری از همسر) از جمله عوامل بیرونی هستند که می‌توانند فرد را به‌سمت زیر پا گذاشتن اصول و موازین اخلاقی و عهدشکنی سوق دهد.
ناهمسویی خواسته‌ها و انتظارات
شامل عدم صداقت همسر، عدم تعهد به قرارها و وعده‌ها، داشتن انتظارات غیرواقع‌بینانه از سمت همسر، عدم درک متقابل و مرد سالاری می‌باشد.
عوامل زمینه ساز برای روابط خارج از تاهل
انتقام از همسر
رفتار و واکنش‌های آزاردهنده‌ی همسر مانند عدم ابراز محبت، برقراری رابطه با سایر زنان یا ذکر روابط خود از عواملی است که زنان را به واکنش و یا انتقام از همسر ترغیب می‌کند.
دریافت تقویت و حمایت از جانب دوستان
داشتن دوستانی که از رابطه‌ی پنهانی حمایت می‌کنند و تجربیات خود را در این زمینه با افراد در میان می‌گذارند، ناپسند بودن این روابط را کمرنگ می‌کند و افراد را به‌سمت رفتارهای زناکارانه سوق می‌دهد.
پیامدهای روابط خارج از تاهل
احساس خشم
افرادی که همسر آن‌ها مرتکب خیانت می‌شود، احساس می‌کنند مورد ظلم واقع شده‌اند و نسبت به همسر خویش خشم پیدا می‌کنند. احساس خجالت‌زدگی و شرم از این رویدادها نیز می‌تواند بر احساس خشم و ناراحتی آن‌ها بیفزاید.
عوارض جسمانی
افزون بر استرس حاد، تهدید بالقوه‌ای وجود دارد که همسری که خیانت کرده است، بیماری‌های مقاربتی را به رابطه‌ی اصلی وارد کرده باشد. برخی از بیماری‌ها- نظیر ایدز- می‌توانند به مشکلات مادام‌العمر منجر شوند و بر زندگی هر یک از زوجین و خانواده‌هایشان اثر جبران ناپذیری بگذارند.
آسیبهای روانی
از آنجایی که خیانت در نظر تمام افراد جامعه امری غیراخلاقی محسوب می‌شود، پس از افشای خیانت، فرد احساس خجالت و بی‌آبرویی می‌کند. چراکه نظر دیگران نسبت به او عوض می‌شود و در نتیجه‌ی طردشدگی توسط دیگران، فرد احساس انزوا و تنهایی را تجربه می‌کند که این به‌نوبه‌ی خود، موجب آسیبهای روانی مانند احساس حقارت، نگرانی از آینده و افسردگی می‌شود.
احساس گناه
خیانت در زندگی زناشویی، باعث بروز احساس عذاب وجدان در زوجین می‌شود. فرد دائما از لحاظ اخلاقی با خود درگیر می‌شود و از ارتکاب به خیانت، احساس پشیمانی و گناه و در ادامه شروع به سرزنش خود و همسرش می‌کند. به همین خاطر به رفتارهای جبرانی دست می‌زند تا شاید بتواند از این احساسات ناخوشایند رهایی یابد.
نتیجه‌گیری
رابطه‌ی خارج از تاهل یکی از پدیـده‌های آسیب‌زاست که در پی زنجیره‌ی عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، خانوادگی و روانشناختی روی می‌دهد. زنگ خطر این معضل اجتماعی برای امنیت و سلامت افراد، خـانواده و جامعه به صدا درآمده است و در صورت عدم شناسایی دقیق عوامل زمینهساز و عدم برنامه‌ریزی هوشمندانه برای پیشگیری و کاهش آن، می‌تواند نظم و ثبات خانواده را به چالش جدی کشیده و منجر بـه انحلال زندگی زناشویی شود. برای جلوگیری از آسیبهای ناشی از روابط خارج از تاهل، راهکارهای ذیل پیشنهاد می‌شود:
شرکت در کارگاه‌های آموزشی در راستای ارتقای مهارت‌های همسرداری، مسائل جنسی، شیوه‌های برقراری تعامل مفید و سازنده با جنس مخالف
افزایش آگاهی درباره‌ی نیازهای یکدیگر و چگونگی پاسخ‌دهی مناسب به آن‌ها
الزام زوج‌ها به مشاوره‌های قبل از ازدواج و دادن آگاهی لازم به خانواده‌ها در خصوص پیامدهای ازدواج اجباری
آموزش افراد از سنین نوجوانی، آشنایی آن‌ها با نیازهای جنس مخالف، آموزش شیوه‌های برقراری تعاملات سالم و ایجاد آمادگی در جوانان برای همسرگزینی مناسب
افزایش آگاهی زوج‌ها درباره‌ی عواقب و پیامدهای بی‌وفایی زناشویی بر اعضای خانواده
استفاده از خدمات مشاوره‌ای و درمانی در جهت کاهش و رفع مشکلات روانی، عاطفی و رفتاری که بر اثر خیانت شکل گرفته است
افزایش آگاهی زوجین و حساس‌زایی آنان نسـبت به عوامل زمینهساز روابط خارج از تاهل و افزایش آگاهی زوجین درباره‌ی پیامدهای آن بر فرد، خانواده و جامعه با برگزاری کارگاه‌های آموزشی در سطوح مختلـف جامعـه