شفاانلاین»سلامت»بیماری سلیاک به عدم تحمل گلوتن گفته می‌شود. گلوتن یک پروتئین گیاهی است که در غلاتی مانند گندم، جو و غیره یافت می‌شود. این بیماری شامل واکنش‌های التهابی در مخاط روده کوچک به دنبال مصرف غذاهای حاوی گلوتن است که هضم و جذب مواد مغذی را دشوار می‌کند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) بیماری سلیاک را به عنوان یک بیماری مزمن طبقه بندی می‌کند که در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آن هستند رخ می‌دهد.
به گزارش شفاآنلاینوقتی به اثرات بیماری سلیاک فکر می‌کنید، احتمالاً سیستم گوارشی، یعنی روده‌ها به ذهنتان خطور می‌کند. با این حال علائم بیماری سلیاک می‌تواند به روش‌های مختلف از جمله سلامت باروری شما ظاهر شود.
به طور کلی مصرف گلوتن در افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است به دو طریق بر سلامت باروری تأثیر بگذارد. تاثیر ﺑﯿﻤﺎری ﺳﻠﯿﺎک ﺑﺮ ﻧﺎﺑﺎروری ناشی از مشکلات زیر است:
- کمبود مواد مغذی ناشی از آسیب روده
- فرآیندهای خودایمنی و التهابی.
بیماری سلیاک و باروری زنان
از تاثیر سلیاک بر باروری زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قاعدگی نامنظم
- عدم شروع قاعدگی (آمنوره اولیه)
- یائسگی و نارسایی زودرس تخمدان
- کاهش کیفیت تخمک‌ها
- کاهش ذخیره تخمدان
- ناباروری.
یک تجزیه و تحلیل از مطالعات متعدد در مورد ﻧﺎﺑﺎروری ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﻠﯿﺎک به این نتیجه رسید که زنان مبتلا به ناباروری ۳.۵ برابر بیش‌تر شانس ابتلا به بیماری سلیاک را دارند و زوجینی که ناباروری بدون علت دارند، ۶ برابر بیش‌تر شانس ابتلا به بیماری سلیاک درمان نشده را دارند.
علاوه بر این سلیاک و بارداری هم می‌توانند تداخل داشته باشند. بیماری سلیاک درمان نشده خطر از دست دادن خود به خود بارداری، زایمان زودرس و تاخیر رشد داخل رحمی جنین را افزایش می‌دهد که منجر به تولد نوزادانی با وزن بسیار کم می‌شود. با این حال اگر بیماری سلیاک به درستی تشخیص داده شده و تحت کنترل قرار گیرد، بسیاری از مشکلات باروری در زﻧﺎن مبتلا ﺑﻪ ﺳﻠﯿﺎک می‌توانند بهبود یابند.
بیماری سلیاک و باروری مردان
زنان تنها کسانی نیستند که باروری آن‌ها به طور بالقوه تحت تأثیر بیماری سلیاک درمان نشده قرار می‌گیرد. در حالی که مطالعات مربوط به سلامت باروری مردان و گلوتن محدود است، محققان این نظریه را مطرح می‌کنند که بیماری سلیاک تشخیص داده نشده یا درمان نشده ممکن است از طریق یکی یا هر دو مکانیسمی که بر باروری زنان تأثیر میگذارد بر باروری مردان تأثیر بگذارد:
- کاهش جذب مواد مغذی
- جنبه‌های التهابی فرآیند خودایمنی در بیماری سلیاک.
در مطالعات محدود، اختلال عملکرد غدد جنسی که در آن اسپرم تولید می‌شود در بیماران مبتلا به بیماری سلیاک مشاهده شده است. عدم تحمل گلوتن ممکن است تشکیل و حرکت اسپرم (مورفولوژی و تحرک) را تغییر دهد و همچنین بر تعداد اسپرم تأثیر بگذارد. در یک مطالعه، رژیم غذایی بدون گلوتن باعث بهبود وضعیت و تعداد اسپرم شد اما هیچ تاثیری بر حرکت اسپرم نداشت. از طرفی مطالعه دیگری بر روی بیش از ۷۰۰۰ مرد مبتلا به بیماری سلیاک نشان داد که مردان مبتلا به بیماری سلیاک به نظر میرسد نرخ باروری طبیعی داشته باشند، چه قبل و چه بعد از تشخیص.
در حال حاضر هیچ پاسخ قطعی در مورد رابطه بین بیماری سلیاک و باروری وجود ندارد، تحقیقات موجود در مجموع نشان می‌دهد که حداقل در برخی موارد، بیماری سلیاک ممکن است یک عامل کمک کننده به ناباروری باشد.
درمان ناباروری ناشی از بیماری سلیاک
راه ﻫﺎی درﻣﺎن ﻧﺎﺑﺎروری در اﻓﺮاد مبتلا ﺑﻪ ﺳﻠﯿﺎک، با درمان و کنترل خود بیماری شروع می‌شود. درمان ناباروری ناشی از بیماری سلیاک شامل مراحل زیر است:
رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن
مهم‌ترین و موثرترین گام، رعایت دقیق رژیم غذایی بدون گلوتن است. این کار به کاهش التهاب و بهبود جذب مواد مغذی کمک می‌کند که می‌تواند بر باروری تأثیر مثبت بگذارد.
تأمین مواد مغذی
ممکن است نیاز به مکمل‌های غذایی برای جبران کمبودهای تغذیه‌ای وجود داشته باشد. ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند زینک، آهن و ویتامین D برای باروری مهم هستند.
آزمایش‌های تشخیصی
ممکن است انجام آزمایش‌های اضافی برای شناسایی دیگر مشکلات باروری ضروری باشد.
با رعایت این مراحل و همکاری نزدیک با پزشک، بسیاری از افراد مبتلا به سلیاک می‌توانند شانس بارداری موفق را داشته باشند.
شانس موفقیت IVF در بیماران مبتلا به سلیاک
به طور کلی شانس موفقیت آی وی اف در بیماران مبتلا به سلیاک ممکن است پایین‌تر از افراد فاقد این بیماری باشد، اما با رعایت یک رژیم غذایی مناسب و تحت نظر پزشکان متخصص، می‌توان به نتایج بهتری دست یافت. شواهد نشان می‌دهد بیماران مبتلا به سلیاک که رژیم غذایی بدون گلوتن را رعایت می‌کنند، معمولاً وضعیت تغذیه‌ای بهتری دارند و این می‌تواند شانس موفقیت IVF را افزایش دهد.
آیا می‌توان از بیماری سلیاک پیشگیری کرد؟
بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که به‌طور عمده به دلیل ژنتیک و عوامل محیطی ایجاد می‌شود. در حال حاضر، هیچ راه قطعی برای پیشگیری از بیماری سلیاک وجود ندارد. اگر در خانواده‌تان سابقه سلیاک وجود دارد، آگاهی از این موضوع می‌تواند به شما کمک کند تا در صورت بروز علائم، سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
آﯾﺎ زﻧﺎن مبتلا ﺑﻪ ﺳﻠﯿﺎک ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻣﻌﺮض ﺳﻘﻂ جنین هستند؟
بله، زنان مبتلا به سلیاک در صورت عدم رعایت رژیم غذایی مناسب، ممکن است در معرض خطر مشکلات بارداری، از جمله سقط جنین، قرار بگیرند.
آﯾﺎ رﻋﺎﯾﺖ رژﯾﻢ ﺑﺪون ﮔﻠﻮﺗﻦ می‌تواند ﺑﺎروری را در اﻓﺮاد مبتلا ﺑﻪ ﺳﻠﯿﺎک ﺑﻬﺒﻮد دﻫﺪ؟
بله، درمان سلیاک برای افزایش شانس بارداری ضروری است. تحقیقات نشان می‌دهند که زنانی که سلیاک دارند و رژیم غذایی خود را به‌طور کامل از گلوتن پاک می‌کنند، معمولاً با بهبود وضعیت سلامتی و باروری مواجه می‌شوند. چرا که رژیم بدون گلوتن می‌تواند التهاب و مشکلات گوارشی را کاهش دهد و به جذب بهتر مواد مغذی کمک کند. به این ترتیب، احتمال بارداری سالم و موفقیت‌آمیز افزایش می‌یابد.
آﯾﺎ اﻓﺮاد مبتلا ﺑﻪ ﺳﻠﯿﺎک ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از ﺑﺎرداری رژﯾﻢ ﺧﺎﺻﯽ رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ؟
افراد مبتلا به سلیاک قبل از بارداری برای بهبود وضعیت سلامت عمومی و کاهش خطر عوارض بارداری باید رژیم خاصی را رعایت کنند. این رژیم معمولاً شامل حذف کامل گلوتن از غذاها است. موادغذایی حاوی گلوتن شامل:
- نان
- ماکارونی
- بیسکوییت
- جو
- غلات صبحانه.
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﻠﯿﺎک ﺑﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ اسپرم تاثیر میﮔﺬارد؟
افراد مبتلا به سلیاک ممکن است دچار سوء جذب مواد مغذی شوند، به ویژه ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم مانند زینک، ویتامین D و اسیدهای چرب امگا-3. این مواد برای تولید اسپرم سالم حیاتی هستند. از طرفی سلیاک می‌تواند منجر به التهاب مزمن در بدن شود. این التهاب می‌تواند بر تولید و کیفیت اسپرم تأثیر منفی بگذارد.
آﯾﺎ ﺳﻠﯿﺎک ﺑﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﻗﺎﻋﺪﮔﯽ زﻧﺎن تاثیر میﮔﺬارد؟
زنان مبتلا به سلیاک ممکن است دچار سوء جذب و کمبود مواد مغذی مهمی مانند آهن، ویتامین D و ویتامین B12 شوند. کمبود این مواد مغذی می‌تواند تأثیر منفی بر روی سلامت عمومی و چرخه قاعدگی داشته باشد. این اختلالات می‌توانند باعث نامنظم شدن قاعدگی یا حتی قطع قاعدگی شوند. دیگر تاثیر ﺳﻠﯿﺎک ﺑﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﻗﺎﻋﺪگی ناشی از واکنش التهابی است که می‌تواند به اختلال در عملکرد تخمدان‌ها و چرخه قاعدگی منجر شود.
آﯾﺎ ﻧﺎﺑﺎروری ﺑﻪ دلیل ﺳﻠﯿﺎک ﻗﺎﺑﻞ درﻣﺎن اﺳﺖ؟
بله، نازایی ناشی از سلیاک معمولاً قابل درمان است. اگر فرد مبتلا به سلیاک رژیم غذایی بدون گلوتن را به‌دقت رعایت کند، می‌تواند به بهبود وضعیت باروری خود کمک کند. در واقع درﻣﺎن ﻧﺎﺑﺎروری ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﯿﻤﺎری ﺳﻠﯿﺎک، درمان خود بیماری سلیاک است.
سلیاک یک بیماری قابل مدیریت است و با رعایت رژیم غذایی مناسب، می‌توانید به راحتی به زندگی عادی ادامه دهید. نگرانی‌هایی بابت تاثیر سلیاک بر باروری وجود دارد اما خوشبختانه بسیاری از افراد مبتلا به سلیاک توانسته‌اند به راحتی بچه‌دار شوند. بیماری سلیاک ممکن است چالش‌هایی به همراه داشته باشد اما با اطلاعات درست و رعایت رژﯾﻢ غذایی ﺑﺪون ﮔﻠﻮﺗﻦ، می‌توانید بر آن غلبه کنید و به آرزوی مادر شدن خود برسید.