پاداش‌دادن به کودکان و ستایش از رفتار آن‌ها خوب است، ولی برخی جاها ممکن است همین پاداش و ستایش نابه‌جا و نادرست باشد و پیامد خوبی نداشته باشد؟ می‌دانید کجا تشویق و ستایش نابه‌جا است و کمکی به پرورش درست کودک‌تان نمی‌کند؟
تقویت مثبت و تشویق یکی از ابزارهای کارآمد و موثر بزرگتر‌ها برای پرورش و آموزش کودکان است. اما همین ابزار کارآمد، هنگامی که نامشخص و مبهم باشد، بی‌هدف باشد یا بیش از اندازه و بی‌رویه باشد، مشکل‌ساز می‌شود. هرکار کوچکی که کودک‌تان انجام می‌دهد مانند این‌که شیشه شیرش را به پایان می‌رساند نیاز به این ندارد که هیجانی شوید و صدای‌تان را بالا ببرید و بگویید: «کارت عالی بود!» یا « آفرین دختر خوب!» یا بدتر این که برای تشویق جایزه‌ای به او بدهید.
کودکان تفاوت لحن شما را درک می‌کنند و می‌توانند تفاوت آن را هنگامی که او را برای یک تلاش واقعی ستایش می‌کنید با هنگامی‌که او را برای انجام کاری پیش‌پا افتاده و کوچک، ستایش می‌کنید، بفهمند. از سوی دیگر، کاربرد بی‌اندازه ستایش و پاداش، کودک را بدعادت می‌کند و برای انجام هر کار کوچکی تشویق و پاداش شما را می‌خواهد و شاید تا پاداش و ستایش‌اش را دریافت نکند، دست به انجام کاری نزند. شما بارها این صحنه را دیده‌اید که برخی مادرها وقتی از کودک نوجوان‌شان می‌خواهند کاری برای آن‌ها انجام دهد ملتمسانه و با قربان‌صدقه از او درخواست می‌کنند؛ «الهی! مامان قربونت بره! برو دو تا دونه نون بگیر!» یا به کودک خود می‌گویند: « آفرین پسر گلم! اسباب‌بازی‌هات رو از وسط اتاق جمع کن!» یا « آفرین! غذات رو زود بخور! تا ببرمت پارک.»
پس چه کار کنیم؟پاداش و ستایش باید تنها برای به‌انجام‌رساندن تلاش‌های واقعی باشد. تمام‌کردن یک لیوان شیر، جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها، خوردن غذا و خریدن نان به پاداش و ستایش نیاز ندارد. این‌ها کارهایی است که باید انجام بدهند. هم‌چنین کشیدن یک نقاشی نیاز به پاداش و ستایش ندارد وقتی که کودک شما روزانه یک‌دوجین(۱۲تا) از این نقاشی‌ها می‌کشد.
ویژه باشید! به‌جای این که بگویید: «وای! چه زیبا کشیدی!» و قربان‌صدقه‌اش بروید، درباره ویژگی کارهایش حرف بزنید و مانند این را بگویید: « چه‌قدر روشن و واضح! چه رنگ‌های شادی به خال‌های بدن سگ زده‌ای!». در واقع شما به جای یک ستایش کلی، از یک کار برجسته و مشخص در نقاشی کودک ستایش می‌کنید که موجب می‌شود کودک نقاط قوت خود را پیدا کند و خود را بپروراند. یا مانند این را بگویید: «می‌بینم داستانی را که صبح با هم خواندیم، نقاشی کرده‌ای!» شما با این جمله توانایی به‌خاطر سپردن و تصویر کردن آنچه را می‌خواند به او یادآوری کرده‌اید. به او کمک کنید که روی تصویرسازی ذهنی‌اش کار کند و مفاهیمی را که می‌شنود یا می‌خواند تصویرسازی کند؛ این یعنی درک بیشتر.
نکته دیگر این که پاداش و ستایش باید درباره رفتار کودک باشد و به‌جای این که بگویید «چه پسر خوبی هستی!» بهتر است بگویید: «می‌بینم وقتی که من داشتم کارهایم را انجام می‌دادم تو هم در سکوت جورچین‌ات را درست کرده ای و آن را کامل چیده‌ای!» همین اندازه که بداند دیده شده است، بس است و به ستایش بیشتری نیاز ندارد. در واقع دیده‌شدن و شنیده‌شدن بهترین ستایش و پاداش است.
هم‌چنان بهتر است به‌جای این‌که دخترتان را تنبل توصیف کنید، به او بگویید: « خوشبختانه، من مطمئنم که فردا یک فرصت دیگر برای بهتر بودن پیدا می‌کنی.» درواقع در اینجا هم به‌جای سرزنش او را به تلاش بیشتر امیدوار می کنید که خودش یک نوع تشویق خوب به شمار می‌رود.
بنابراین، پاداش و ستایش باید برای کارهای ویژه باشد، مشخص و روشن باشد، برای تلاش‌های واقعی باشد نه کارهای معمول روزانه و وظایف، هدف‌مند باشد، متوجه رفتار کودک باشد نه شخصیت کلی او، شایسته و درخور کاری که انجام می‌دهد باشد و به شناخت بهتر کودک از توانمندی‌هایش کمک کند.