فهرست مطالب
سرخک یک عفونت بسیار مسری است که باعث ظهور بثورات پوستی در کل بدن و علائمی شبیه به آنفولانزا می‌شود. اگر چه این عارضه می‌تواند هر فردی را با هر سنی درگیر کند، اما احتمال بروز آن در کودکان بیشتر است. هم اکنون به دلیل واکسیناسیون گسترده در بسیاری از کشورها، این عارضه به اندازه قبل شایع نیست، اما همچنان سالانه میلیون‌ها مورد سرخک در سرتاسر جهان اتفاق می‌افتد. به همین خاطر ضروری است که برای محافظت از فرزندتان، با علائم، درمان، عوارض و راه‌های پیشگیری از سرخک در کودکان آشنا شوید. جهت پیشگیری از بروز بیماری با متخصصان دکترتو مشورت کنید.
سرخک در کودکان چیست؟
سرخک یک بیماری عفونی است که به راحتی پخش و منتقل می‌شود. سالانه در سرتاسر جهان، بیماری سرخک تقریبا ۱۰ میلیون نفر را مبتلا می‌کند و باعث مرگ حدود ۱۰۰ هزار تا ۲۰۰ هزار نفر می‌شود که اکثر آن‌ها کودکان کم سن هستند. در حقیقت کودکان به علت سیستم ایمنی ضعیف و در حال توسعه‌ای که دارند، به محض هر گونه تماسی با این ویروس به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری معمولا ۸-۱۲ روز در بدن نهفته باقی می‌ماند و بعد از آن باعث بروز علائم شبیه به سرماخوردگی و ظهور دانه‌های پوستی می‌شود.
| موضوع | جزئیات |
|---|---|
| علت بیماری | ویروسی از خانواده پارامیکسو ویروس‌ها که بسیار مسری است و از طریق هوا یا تماس با قطرات آلوده منتقل می‌شود. |
| دوره نهفتگی | ۸-۱۲ روز |
| علائم اولیه | آبریزش بینی، گلودرد، سرفه خشک، قرمزی چشم‌ها، تب بالا (تا ۴۰ درجه سانتیگراد)، لکه‌های سفید کوچک داخل دهان (لکه‌های کوپلیک). |
| علائم ثانیه | بثورات قرمز و کمی برجسته که از پشت گوش شروع شده و به صورت، گردن و بدن گسترش می‌یابند. |
| روش‌های تشخیص | معاینه علائم بالینی (لکه‌های پوستی، لکه‌های کوپلیک، تب)؛ در صورت نیاز، آزمایش خون، نمونه‌گیری از گلو یا ادرار. |
| روش‌های درمان | درمان دارویی (تب‌برها مثل استامینوفن یا ایبوپروفن)، مکمل ویتامین A، آنتی‌بیوتیک در موارد عفونتهای باکتریایی. |
| درمان‌های خانگی | استراحت، مصرف مایعات فراوان، استفاده از دستگاه بخور، اسپری سالین بینی، کاهش حساسیت به نور، و درمان‌های موضعی برای بثورات پوستی. |
| طب سنتی | استفاده از آب جو، دم‌نوش‌های گیاهی (گل گاوزبان، نعناع)، استعمال موضعی مخلوط جوش‌شیرین و آب برای بثورات پوستی. |
| عوارض جانبی | اوتیت میانی، برونشیت، خروسک، پنومونی، اسهال، انسفالیت، کم‌آبی بدن. |
| پیشگیری | واکسن MMR یا MMRV (دوز اول در ۱۲ ماهگی، دوز دوم بین ۴ تا ۶ سالگی)، رعایت بهداشت، شستن دست‌ها، خودداری از تماس با افراد آلوده، عدم اشتراک وسایل شخصی. |
علائم سرخک در کودکان (نشانه های سرخک در کودکان)
سرخک باعث بروز علائم آشکاری می‌شود که این علائم یک الی ۲ هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، خود را نشان می‌دهند. به‌طور کلی برخی از رایج‌ترین نشانه های سرخک در کودکان شامل این موارد هستند:
- سرخک همچون یک سرماخوردگی شدید شروع می‌شود و با آبریزش بینی، گلو درد، سرفه‌های خشک و قرمز شدن چشم‌ها همراه است.
- کودک به تدریج احساس ناخوشایندتری می‌کند و درجه حرارت بدن او بالا می‌رود. تا جایی که ممکن است تب‌های شدید تا ۴۰ درجه سانتیگراد (۱۰۴ درجه فارنهایت) را تجربه کند.
- ممکن است در داخل گونه و دهان کودک، متوجه وجود لکه‌های سفید ریزی شوید که به «لکه‌های کوپلیک» معروف هستند.
- بثورات پوستی نیز بعد از روز سوم یا چهارم ظاهر می‌شوند. این بثورات، قرمز و کمی برجسته هستند و گاهی با خارش جزئی همراه‌اند. بثورات معمولا از پشت گوش شروع می‌شوند و به صورت، گردن و سپس بقیه بدن گسترش می‌یابند.
متن انگلیسی:
healthjade
Measles is usually much more serious than chickenpox, German measles (rubella) or mumps.
ترجمه متن:
سرخک معمولا بسیار جدی‌تر از آبله مرغان، سرخک آلمانی (سرخجه) یا اوریون است.
فرزندت تب بالا داره و گریه‌اش قطع نمیشه؟
برای بررسی نوبت بگیر.
عکس سرخک در کودکان
همانطور که در عکس سرخک کودکان در زیر می‌بینید، بثورات صورتی یا قرمز رنگ از صورت و گردن شروع شده و به تدریج به سینه، پشت و اندام‌ها گسترش یافته است. این جوش‌ها ممکن است با لکه‌های سفید کوچک در داخل دهان نیز همراه باشند. پوست کودک در مناطقی که جوش‌ها ظاهر شده‌اند، ممکن است متورم و حساس شود و در برخی موارد، تب شدید و علائم تنفسی نیز مشاهده می‌شود.
علت بیماری سرخک در کودکان
سرخک توسط ویروسی از خانواده پارامیکسو ویروس‌ها ایجاد می‌شود و به میزان بسیار زیادی مسری است. به‌طوری‌که معمولا ۹ نفر از هر ۱۰ نفری که در معرض این ویروس قرار می‌گیرند، به عفونت سرخک مبتلا می‌شوند. علاوه بر این، یک فرد مبتلا به سرخک ممکن است این ویروس را به حدود ۹ تا ۱۸ نفر منتقل کند.
اگر فرد آلوده، در نزدیکی کودک نفس بکشد، عطسه و سرفه کند یا صحبت کند، احتمال دارد که این ویروس را به کودک انتقال دهد. ویروس سرخک همچنین می‌تواند تا ۲ ساعت در هوا یا روی سطوح زنده بماند. بنابراین اگر کودک هوایی را تنفس کند که در آن ویروس سرخک وجود دارد، احتمال دارد مبتلا به این بیماری شود. علاوه بر این، لمس اشیاء و سطوحی که قطرات حاوی ویروس روی آن‌ها هستند و سپس لمس صورت، چشم‌ها، بینی یا دهان، می‌تواند کودک را در معرض این بیماری قرار دهد.
معمولا بعد از این که این ویروس وارد بدن کودک شد، سلول‌های میزبان را مورد حمله قرار می‌دهد. سپس از اجزای درون آن سلول‌ها برای تکمیل چرخه زندگی خود استفاده می‌کند. ویروس سرخک ابتدا مجرای تنفسی را آلوده می‌کند. در نهایت از طریق جریان خون به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابد و باعث بروز علائم مختلفی می‌شود.
تشخیص سرخک در کودکان
متخصصان معمولا سرخک را با بررسی بثورات پوستی و ارزیابی سایر علائم (از جمله لکه‌های سفید در دهان، تب و سرفه) تشخیص می‌دهند. با این حال اگر پزشک مطمئن نباشد که کودک به سرخک مبتلا شده، ممکن است از آزمایش خون برای تایید وجود این بیماری استفاده کند. در برخی موارد نیز پزشکان برای تشخیص سرخک کودکان، نمونه ادرار یا نمونه خارج شده از گلو را در آزمایشگاه بررسی می‌کنند.
در بیماری سرخک بثورات صورتی یا قرمز رنگ از صورت و گردن شروع شده و به تدریج به سینه، پشت و اندام‌ها گسترش می‌یابد.درمان بیماری سرخک کودکان
هیچ روش درمانی نمی‌تواند یک روزه سرخک را برطرف کند. بلکه باید اجازه دهید این بیماری دوره خود را تمام کند. به همین دلیل، روش‌های درمان سرخک تنها با هدف تسکین علائم و کاهش احتمال بروز عوارض جانبی استفاده می‌شوند.
اگر فرزندتان قبلا با واکسن ایمن نشده و گمان می‌کنید که اخیرا در تماس با فرد آلوده قرار گرفته، امکان تزریق واکسن سرخک تا ۷۲ ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس وجود دارد. در این شرایط اگر کودک همچنان دچار سرخک شود، این بیماری علائم خفیف‌تر و دوره کوتاه‌تری دارد. علاوه بر این، تا ۶ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، امکان تزریق نوعی پروتئین ایمنی (آنتی‌بادی) به نام ایمونوگلوبولین، وجود دارد. این آنتی‌بادی‌ها می‌توانند از سرخک جلوگیری کنند یا شدت علائم را کاهش دهند.
۱. دارو برای سرخک کودکان
برای آنکه ناراحتی کودک از علائم بیماری سرخک را کاهش دهید، می‌توانید از درمان دارویی کمک بگیرید. البته توصیه می‌شود بدون مشورت با پزشک مداخله دارویی نکنید. داروهایی که برای کاهش علائم سرخک در کودکان استفاده می‌شوند، شامل این مواردند:
- اگر تبی که همراه با سرخک است باعث ناراحتی فرزندتان شده، می‌توانید زیر نظر پزشک از داروهای تب‌بر (مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم) برای او استفاده کنید.
- آسپیرین نیز یک داروی ضددرد و تب‌بر است اما توصیه می‌کنیم آن را تنها با تایید پزشک برای کودکان و نوجوانان استفاده کنید. به این خاطر که می‌تواند باعث بروز عارضه نادری به نام سندرم ری شود. سندرم ری یک بیماری خطرناک است که هنگام بهبود یافتن پس از یک عفونت ویروسی رخ می‌دهد.
- اگر زمانی که فرزندتان به سرخک مبتلا شده، هم‌زمان دچار عفونتهای باکتریایی مانند ذات‌الریه یا عفونت نیز شود، پزشک آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند.
- کودکانی که سطوح پایین‌تری از ویتامین A دارند بیشتر در معرض ابتلا به سرخک هستند. دادن مکمل ویتامین A به این کودکان می‌تواند شدت عفونت سرخک را کاهش دهد.
داروهای تب‌بر پایه اصلی داروهای سرخک است.۲. درمان خارش سرخک در کودکان
بسیاری از کودکان، خارش زیادی را تجربه نمی‌کنند. اما اگر متوجه شدید که کودک مدام در حال خاراندن زخم‌های خود است، می‌توانید از درمان‌های موضعی برای او استفاده کنید. برخی از این درمان‌ها شامل لوسیون کالامین و ژل پاین تارسول هستند که باید به آرامی روی بثورات پوستی ماساژ داده شوند. کرم اورکس نیز برای بثوراتی که باز یا زخم نشده‌اند قابل استفاده است و اثرات چشمگیری در کاهش خارش یا سوزش آن‌ها دارد.
۳. درمان خانگی سرخک کودکان
با وجودی که درمان دارویی تاثیر بیشتری در بهبود شرایط دارد، ولی زمانی که کودک مبتلا به سرخک تحت نظر پزشک و درمان‌های دارویی است، می‌توانید اقدامات زیر را برای راحتی او انجام دهید:
- از فرزندتان بخواهید که استراحت کند و از انجام فعالیت‌های خسته کننده بپرهیزد. همچنین نباید فرزندتان را به مدرسه بفرستید تا هم سریع‌تر بهبود پیدا کند و هم کودکان دیگر را بیمار نکند.
- برای جایگزینی مایعات از دست رفته در اثر تب، تعریق یا اسهال، به کودکان مقدار زیادی آب، آب‌میوه و دم‌نوش‌های گیاهی بدهید.
- از یک دستگاه رطوبت ساز برای تسکین سرفه و گلودرد کودک استفاده کنید.
- با استفاده از اسپری سالین بینی، داخل بینی کودک را مرطوب نگه دارید. این اسپری‌ها به بهبود سوزش بینی کمک می‌کنند و نفس کشیدن را برای کودک شما راحت‌تر می‌کنند.
- اگر فرزندتان همچون بسیاری از مبتلایان به سرخک، دچار حساسیت به نور شده از او بخواهید که به چشمانش استراحت دهد. همچنین اگر نور تلویزیون برای کودک آزاردهنده است از او بخواهید که تا چند روز کمتر تلویزیون تماشا کند.
یکی از بهترین راه‌های کاهش خارش بثورات سرخک، استفاده از نشاسته و آب است.۴. درمان سرخک کودکان در طب سنتی
با کمک برخی از درمان‌های گیاهی و طب سنتی، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید که این دوران را راحت‌تر طی کند. یکی از این درمان‌ها جو است که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد معدنی و ویتامین‌ها است. کافی است مقداری جو را در آب بجوشانید و پس از این که آب آن نصف شد، جو را از روی حرارت بردارید. در مرحله بعدی، باید جوها را از صافی رد کنید و آب آن را نگه دارید. این آب خواص متعددی برای سرخک دارد که می‌توانید با نمک یا شکر آن را طعم‌دار کنید و به فرزندتان بدهید.
دم‌نوش‌های گیاهی نظیر گل‌گاوزبان، نعناع، ریحان و شیرین‌بیان نیز به تقویت بدن کمک می‌کنند. مصرف این مواد باعث می‌شود گلبول‌های سفید و دیگر سلول‌های بدن، بهتر بتوانند با عامل بیماری‌زا مقابله کنند و آن را از بین ببرند.
از طرف دیگر، اگر دانه‌های پوستی کودک با خارش زیادی همراه هستند و درمان‌های موضعی دارویی روی کودک جواب نداده‌اند، می‌توانید از جوش شیرین استفاده کنید. برای این کار کافی است کمی جوش شیرین را با مقدار کمی آب مخلوط کنید و روی دانه‌های پوستی استعمال کنید. این کار را ۱ الی ۲ بار در روز انجام دهید تا درد و خارش کودک تسکین پیدا کند.
عوارض و خطرات سرخک در کودکان
یک سوم افراد مبتلا به سرخک دچار عوارض جانبی می‌شوند. در مورد کودکان باید توجه و دقت بیشتری در بررسی وضعیت عمومی او داشت تا عوارض کاهش یابند. برخی از عوارض و خطرات شایع این بیماری برای کودکان، شامل موارد زیر هستند:
- اوتیت میانی (التهاب گوش میانی)
- عفونتهای تنفسی مانند برونشیت، خروسک (کروپ) و لارنژیت
- پنومونی (ذات‌الریه) که نوعی التهاب ریه است. طبق تخمین‌ها، از هر ۲۰ کودک مبتلا به سرخک، یک نفر به ذات‌الریه مبتلا می‌شود. حدود ۶۰ درصد از مرگ و میرهای ناشی از سرخک در کودکان خردسال، به علت ذات‌الریه هستند.
- اسهال و استفراغ که ممکن است باعث اختلالات دیگری همچون کم‌آبی بدن شوند.
- انسفالیت یا التهاب مغزی که از هر هزار نفر مبتلا به سرخک، یک نفر را درگیر می‌کند و ممکن است باعث آسیب دائمی مغزی یا مرگ‌ومیر شود.
نگران عوارض سرخک برای فرزندتی؟ همین حالا از متخصص مشاوره بگیر.
پیشگیری از سرخک کودکان
به غیر از تزریق واکسن برای پیشگیری از ابتلا به سرخک، نمی‌توان به طور قطعی از سرخک جلوگیری کرد، اما همچنان می‌توانید به کودک راه‌های کاهش خطر ابتلا به سرخک را بیاموزید. برای مثال:
- به فرزندتان رعایت بهداشت فردی را آموزش دهید. کودک باید دست‌های خود را قبل از غذا خوردن، بعد از استفاده از دستشویی و قبل از لمس صورت، دهان یا بینی خود بشوید.
- به کودک بگویید که وسایل شخصی‌اش را با هیچ‌کسی به اشتراک نگذارد. این شامل مواردی مانند ظرف غذا، لیوان و مسواک است.
- به کودک بگویید که از تماس مستقیم با افرادی که سرفه می‌کنند، آبریزش بینی دارند یا به‌طورکلی مریض به نظر می‌رسند، خودداری کند.
واکسن سرخک کودکان
ایمن‌ترین و اثرگذارترین راه برای جلوگیری از بروز سرخک در کودکان، دریافت واکسن یک سالگی است. واکسن‌ها احتمال بروز این بیماری را تقریبا به صفر رسانده‌اند. دو نوع واکسن برای سرخک وجود دارد که شامل واکسن MMR (واکسن سرخک، اوریون، سرخجه) و واکسن MMRV (واکسن سرخک، اوریون، سرخجه، واریسلا) هستند و هم‌زمان از کودک در برابر بیماری‌های ویروسی دیگری نیز محافظت می‌کنند. کودکان می‌توانند اولین واکسن سرخک را در ۱۲ ماهگی یا حتی زودتر دریافت کنند. دوز دوم این واکسن نیز بین سنین ۴ تا ۶ سالگی تزریق می‌شود.
متن انگلیسی:
cdc
Two doses of MMR vaccine are about 97% effective at preventing measles; one dose Is about 93% effective.
ترجمه متن:
دو دوز واکسن MMR، حدود ۹۷٪ در پیشگیری از سرخک موثر است؛ یک دوز آن نیز حدود ۹۳٪ موثر است.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
سرخک یک عفونت ویروسی جدی است که می‌تواند منجر به عوارض جانبی جدی و حتی مرگ‌ومیر در کودکان و بزرگسالانی که واکسن دریافت نکرده‌اند شود. به همین خاطر برای درمان سرخک در کودکان به محض مشاهده هر نشانه غیرطبیعی یا ظهور بثورات پوستی روی پوست فرزندتان، باید او را نزد یک متخصص اطفال ببرید. متخصص بعد از معاینه کودک، استفاده از دارو و مراقبت خانگی را برای بهبود وضعیت کودک توصیه می‌کند. در صورت رعایت دستورالعمل‌های پزشک اطفال یا بهترین دکتر پوست، فرزندتان در عرض ۳ هفته کاملا بهبود پیدا می‌کند و می‌تواند به زندگی فعال خود برگردد. همچنین مشاوره با پزشک اطفال آنلاین و دکتر آنلاین پوست و مو نگرانی‌هایتان را کم می‌کند.